Trzy wojny

Lato się zaczęło. Upalnie. Rano budzą mnie trele ptaków, słońce i wybujała zieleń. Odurzają zmysły. Przez otwarte  okno widzę rajską przyrodę, Ogród Edenu. Bosko. Gdy jednak idę do kuchni, parzę kawę, otwieram gazetę, świat przestaje być błogosławiony. Mamy wojnę. A właściwie trzy…..

O wojnie pięknie śpiewał Bułat Okudżawa, tak pięknie jak o miłości. Pierwsza wojna, druga wojna, trzecia wojna….trzy wojny i trzy miłości. A każda miłość pierwsza, najgorętsza, najszczersza, wszystkie inne usuwa w cień…. Wojny i miłości zderzają się ze sobą, kulminując liryczną puentą. Bo miłość jest nieuchwytna i daleka a wojna tuż.

Polskie wojny są mało romantyczne. Za to obejmują całe spektrum społeczeństwa wzdłuż i wszerz. Pierwsza wojna to starcie z Covidem. Wciąż walczymy przecież z koronawirusem. Daje nam się jednak do zrozumienia, że zwyciężyliśmy, a pandemia jest już prawie passe. Rząd ustrzegł nas szczęśliwie przed katastrofą. Teraz już jest tak dobrze, że mogą się odbyć wybory. Choć jeszcze miesiąc temu minister zdrowia Łukasz Szumowski głosił, że normalne wybory mogą się odbyć dopiero za dwa lata. Opowiadał się za korespondencyjnymi w maju, na które z kolei opozycja się nie zgadzała (a także część Porozumienia z Jarosławem Gowinem na czele). Wybory majowe odbyłyby się jednak w terminie konstytucyjnym podczas gdy obecne ewidentnie naruszają konstytucję. Ale jest na nie powszechna zgoda, co nie oznacza, że Sąd Najwyższy musi je zaaprobować. Każdego dnia mamy kilkaset nowych zakażeń i wiele nowych zgonów.

Jesteśmy na wojnie, na której nie widzimy wroga i w związku z tym nie zawsze się dobrze zabezpieczamy. Ogniska wirusa są nie tylko w kopalniach czy domach opieki społecznej, lecz nawet w Episkopacie. Nie ma miejsc absolutnie bezpiecznych, niechby w kościele czy na pogrzebie można się łacno nabawić choroby, jeżeli ma się pecha. Ale jak mówią psychologowie, cechujemy się nierealistycznym optymizmem, co z jednej strony pomaga nam funkcjonować w okresie zamętu, a z drugiej zagraża naszemu zdrowiu (i życiu).

Ta wojna trwa nadal w świecie i prędko się nie skończy. Wystarczy popatrzeć co dzieje się w takich krajach jak Stany, Brazylia, Indie, czy Rosja. W Europie zakażeń jest mniej i Polska (jak dotąd stosunkowo łagodnie przechodząca pandemię), teraz znajduje się w  czołówce. Rząd porównuje nas nieustannie do krajów Europy Zachodniej (Włochy, Francja Hiszpania), a nie wschodniej, czyli krajów naszego regionu (gdzie Covid nie był szczególnie żywotny). Nawet we wschodnich landach Niemiec zakażeń było mniej niż w zachodnich. Ale o tym sza…

Druga wojna to permanentny konflikt polsko-polski, uwypuklony teraz poprzez nadchodzące wybory. To się już chyba nie sklei…. Wydawałoby się, że w demokracji polityczna rywalizacja to absolutna normalność. Ale nie w naszym kraju. Tu nie ma konkurentów tylko w najlepszym razie „nikczemni przeciwnicy” (jak się odnosił do opozycji wicepremier Gliński w czasie swego pobytu w Mławie), albo „wrogowie”, zdrajcy, obcy kod kulturowy, etc. Choć reprezentują razem około połowy społeczeństwa, nie wyrażają jego nadziei, marzeń, potrzeb, tylko rzekomo interesy niemieckie, brukselskie, obce więc „nikczemne”. Obie strony, mając na ustach mnogość frazesów, ustawiają się w szyku i rynsztunku jak zbrojna armia. Nikt nie przyzna, że druga strona może mieć jakąkolwiek rację, bo racja jest jedna, niepodzielna i przysługuje wyłącznie stronie, która ją wyznaje. Fakty pokazują jednak co innego. Politycy się mylą, zaliczają wpadki, albo – jak to się teraz eufeministycznie określa, gospodarują prawdą nadzwyczaj oszczędnie. I to obie strony.

W tej wojnie po jednej stronie stoi armia tradycjonalistyczna, z tendencją do centralizmu i autorytaryzmu, po drugiej zaś armia liberalna, z obciążoną historycznie hipoteką. Liberalizm jest w defensywie w całym świecie, nawet w Ameryce. Co prawda osiągnął wiele w sensie obrony wartości takich jak prawa człowieka, wolność i ogólny dobrobyt, ale dopuścił do wielkich przepaści ekonomicznych pomiędzy ludźmi (które zawsze były i nadal są).

Czy jest z tego systemowe wyjście? Strona tradycjonalistyczna (Bóg, honor i ojczyzna) proponuje „pozakonstytucyjny ośrodek władzy” jak to określił prezes Jarosław Kaczyński, czyli przejęcie wszystkich ogniw władzy wbrew obowiązującej konstytucji, (zasadzie trójpodziału władz). Wszystkie opisane w konstytucji instytucje mają funkcjonować fasadowo i podlegać pod centralny zarząd jedynie właściwej partii. Jej działacze są wyłącznie uprawnieni do zajmowania wysokich stanowisk i pobierania kosmicznych gaży, nawet jeśli nie wykonują swoich zadań właściwie.

Sęk w tym, że wolność i prawa człowieka też są dla nas ważne…. Rządzący, wśród których jest wielu doktorów prawa (Duda, Kaczyński, Czarnek), zdają się tego nie rozumieć. Gdy poseł Czarnek w telewizyjnym studiu nazwał prawa człowieka „idiotyzmem” i stwierdził, że ludzie z LGBT nie są równi „normalnym” ludziom, podniosła się wrzawa, nie tylko w kraju, lecz także za granicą, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych. Ponieważ prezydent Duda też uznał, że to „nie ludzie, tylko ideologia” (najwyraźniej nie rozumiejąc przy tym, czym jest w istocie ideologia), podniosły się głosy w amerykańskim Kongresie, żeby odwołać jego zapowiedzianą wizytę w Waszyngtonie. Rozniosła się fama po całym świecie, że Polska to kraj homofobiczny, zaścianek. Tak pisały o nas nie tylko gazety liberalne, lecz i konserwatywne, jak „Financial Times”. Prezydent Duda tłumaczył wprawdzie, że go źle zrozumiano, ale źle też odebrano jego tłumaczenia…. Jest taka piękna mądrość żydowska, którą politycy szczególnie powinni sobie przyswoić: możesz złapać ptaka, którego wypuściłeś z klatki, ale nie złapiesz nigdy słowa, które wypuściłeś z ust”.

Autorytaryzm jest jednak dla władzy wygodny. Pozwala na przykład wyrzucić piosenkę Kazika z „Listy przebojów” Trójki i oskarżyć kultowego dziennikarza jak Marek Niedźwiedzki o branie łapówek za miejsce na liście. Pozwala zamknąć sondę w telewizji po debacie prezydenckiej gdy się okazało, że kandydat opozycji zdobył najwięcej głosów… Można mu też zarzucić, że kupuje dżem na jarmarku w nieodpowiedniej chwili albo inspiruje się żydowskim, horribile dictu, filozofem z XVII – wiecznej Holandii (Spinozą). Można w publicznych mediach, finansowanych z podatków, praktycznie oblać smołą każdego, kto się nie podoba władzy.

Ale są konsekwencje. Nie tylko w sensie, że świetni dziennikarze odchodzą z takich mediów, a one same są postrzegane jako partyjna przybudówka, lecz także poprzez zniechęcenie we własnych szeregach.

Wszyscy pamiętamy niedawny utwór Ziemowita Gowina, syna byłego wicepremiera, który zaskoczył antyrządowym rapem. Była tam mowa nie tylko o „państwie z dykty” lecz także „bandzie Kaczyńskiego” i konieczności zwalczania Zjednoczonej Prawicy. etc. Z kolei 17-letni Franek Broda, siostrzeniec premiera Morawieckiego, przyznał publicznie, że jest gejem i że nie podoba mu się postawa rządu a ci, którzy dyskryminują ludzi, nie powinni rządzić. Zaś Jakub Kornhauser, szwagier prezydenta napisał kiedyś, że prezydent powinien odpowiedzieć przed Trybunałem Stanu za naruszenia prawa. Prezydent powinien być przecież „strażnikiem konstytucji” i najwyższym arbitrem. Ale czy jest? I czy któryś z pretendentów mógłby go zastąpić? O to się teraz biją w tej drugiej wojnie, choć wiele wskazuje, że będzie ona trwała przez długie lata.

A gdzie jest ta trzecia wojna, z pewnością chcielibyście zapytać. O tej trzeciej wojnie śpiewał właśnie Okudżawa. Ona rozgrywa się tylko w naszych umysłach i naszych sercach: „a tej trzeciej co chce przerwać nasze dni, winny będziesz ty, winna będziesz ty….”

Autor: Daniel Kortlan

P.S. W poprzednim moim felietonie pt. „Etyka, metafizyka, blef” pozwoliłem sobie na odrobinę satyryczne potraktowanie słynnego spotkania Jarosława Kaczyńskiego oraz Jarosława Gowina, w wyniku którego ustalono, że wybory prezydenckie w maju się nie odbyły. W związku z tym czytelnik podpisujący się „J” dość elokwentnie pouczył mnie, że „dwóch skromnych, szeregowych posłów to szefowie dwóch z trzech ugrupowań tworzących koalicję rządzącą. Któż, jak nie oni powinien podejmować decyzje polityczne, które mają na celu zażegnanie konfliktu mogącego rozbić rząd? Pan Daniel chyba nie do końca rozumie jak działa polityka”. Cóż, ciągle się uczę, jak sugerował prezydent Duda. Staram się rozumieć co się w Polsce dzieje. Rozumiem, że szefowie partii decydują w pełni o losach swoich formacji politycznych, zwłaszcza że są to formacje „wodzowskie” i o partnerskich relacjach czy kolegialnym działaniu możemy zapomnieć. Ale nie rozumiem, dlaczego to oni mają decydować o terminie wyborów, a nie marszałek Sejmu oraz Państwowa Komisja Wyborcza. Te sprawy są przecież wyraźnie uregulowane przez konstytucję oraz kodeks wyborczy. Nie rozumiem, dlaczego tak ważne akty prawne są ignorowane przez posłów partii rządzącej. I dlaczego w swoim oświadczeniu zdają się przesądzać orzeczenie Sądu Najwyższego. Nawet pani Joanna Lemańska, prezes Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego (powołana do SN przez polityków PiS) zdziwiła się bardzo i to publicznie, że ci politycy sugerują Sądowi Najwyższemu, jakie ma być orzeczenie… Czy to nie jest przypadkiem polityka „poza wszelkim trybem” którą właśnie satyrycznie potraktowałem w felietonie? Chciałbym, żeby czytelnicy sami przemyśleli to czy mamy poważnie traktować demokrację w naszym kraju, czy też ma być ona tylko fasadą…

Daniel Kortlan