Afera z alko-tubami — już wycofanymi z rynku — przesłoniła być może ważną kwestię, że państwo polskie niemało zarabia na akcyzie za alkohol, choć niewystarczająco, biorąc pod uwagę koszty leczenia z nałogu. Skutki nadużywania alkoholu liczone są w dziesiątkach miliardów rocznie.
Wpływy z akcyzy na alkohol i dziesiątki miliardów na skutki
Ostatnio głośno o alko-tubach, czyli saszetkach podobnych do musów owocowych dla dzieci, zawierających alkohol. Produkt po nagłośnieniu w mediach został wycofany przez producenta. Pisaliśmy o tym tutaj:
Rządzący rozważają rozwiązania uniemożliwiające sprzedaż alkoholu w podobnych opakowaniach. Tymczasem warto wspomnieć, że państwo zarabia na akcyzie na alkohol i to niemałe pieniądze. Chociaż, jak wyliczono, koszty nadużywania alkoholu wielokrotnie przebijają wpływy.
W Polsce w 2024 roku wpływy z akcyzy na alkohol mają wynieść około 88,8 miliarda złotych. Głównym tego powodem były wielokrotne podwyżki akcyzy. Ostatnie weszły w życie od 1 stycznia 2024 roku. Oznaczało to wzrost stawki na alkohol etylowy do 7610 zł za hektolitr 100% alkoholu. Według szacunków zmiany przyniosą do budżetu państwa dodatkowe 2,2 miliarda złotych.
W 2023 roku w naszym kraju wpływy z akcyzy alkoholowej wyniosły około 84,5 miliarda złotych. Natomiast w 2022 roku państwo zarobiło na akcyzie alkoholowej 80 miliardów złotych, w 2021 roku była to kwota 13 miliardów złotych. Warto przypomnieć, że w 2021 roku wprowadzono 10% podwyżkę na alkohol. W 2020 roku wpływy z akcyzy w Polsce to 75 miliardów złotych.
Podwyżki akcyzy to systemowe i długoterminowe działania (do 2027 roku), zakładające coroczne zwiększanie akcyzy na alkohol o 5%. Powodem strategii ma być zwiększenie wpływów do budżetu państwa oraz ograniczenie konsumpcji trunków wyskokowych, co może budzić wątpliwości.
Dane wskazują, że średnie spożycie alkoholu na jednego mieszkańca w ostatnich latach utrzymuje się na niemałym poziomie:
- 2024 rok — prognozuje się średnie spożycie alkoholu na poziomie około 8,93 litra na jednego mieszkańca (podobne do 2023 roku). Dokładne dane będą dostępne na koniec roku.
- 2023 rok — spożycie alkoholu to około 8,93 litra na mieszkańca.
- 2022 rok — średnie spożycie wyniosło około 9,5 litra czystego alkoholu na mieszkańca.
- 2021 rok — spożycie na poziomie 9,7 litra czystego alkoholu na mieszkańca.
- 2020 rok — spożycie alkoholu było na poziomie 9,62 litra na mieszkańca.
- 2019 rok — średnie spożycie alkoholu wyniosło 9,78 litra na mieszkańca.
Skutki nadużywania alkoholu liczone w dziesiątkach miliardów rocznie
Wpływy do budżetu państwa z akcyzy są znaczne, jednak nawet nie pokrywają skutków nadużywania trunków. Jak szacuje Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA), całkowite koszty związane z nadmiernym spożyciem alkoholu wynoszą dziesiątki miliardów złotych rocznie. Trzeba liczyć wydatki na opiekę zdrowotną i straty ekonomiczne wynikające z obniżonej produktywności oraz straty dotyczące problemów społecznych. Nadużywanie alkoholu ma poważne konsekwencje zdrowotne, społeczne i ekonomiczne.
Wymieniamy tylko niektóre z najważniejszych skutków:
Skutki zdrowotne nadużywania alkoholu
- Choroby wątroby: stłuszczenie, zapalenie oraz marskość wątroby.
- Choroby sercowo-naczyniowe: nadciśnienie, choroby serca.
- Problemy z układem pokarmowym: zapalenie żołądka, trwałe uszkodzenia trzustki.
- Ryzyko nowotworów: raka ust, gardła, wątroby, piersi.
Skutki psychiczne
- Zaburzenia pamięci: trudności w logicznym myśleniu, otępienie alkoholowe.
- Zaburzenia psychiczne: depresja, lęki, zaburzenia nastroju.
Społeczne
- Problemy rodzinne: konflikty, przemoc domowa, rozpad rodzin.
- Problemy zawodowe: nieobecności w pracy, spadek produktywności, utrata zatrudnienia.
