Święta Bożego Narodzenie to w polskiej tradycji czas wyjątkowy. Religijność połączona z wiarą w zdarzenia nadprzyrodzone, kolędy i łamanie się opłatkiem, niezwykłe ozdoby i niecodzienne potrawy sprawiają, że święta te mają w Polsce wyjątkową aurę. Aby ją przybliżyć, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowało świąteczny cykl „Boże Narodzenie – tradycje i zwyczaje”.
Zaprezentowano źródła tradycji Bożego Narodzenia. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przypomina o zapomnianych obrzędach, potrawach i ozdobach, a także przybliżamy regionalną różnorodność zwyczajów bożonarodzeniowych.
Boże Narodzenie wprowadzone zostało do kalendarza kościelnego już w X w. Niezwykły świąteczny czas trwał od Wigilii do Święta Trzech Króli. Jego tradycje kształtowały się na przestrzeni wieków, gdy zwyczaje pochodzące z czasów pogańskich poprzeplatały się ze zwyczajami wprowadzonymi przez chrześcijaństwo. Obecnie Boże Narodzenie ma charakter święta rodzinnego.
Choć tegoroczne święta spędzimy z ograniczeniami wynikającymi z pandemii, pamiętajmy, że jest to czas wspólnej troski o to, co dziś szczególnie ważne.
Boże Narodzenie – pierwszy dzień świąt
Boże Narodzenie było zawsze uważane za święto niezwykle ważne i rodzinne, nazywano je również Godami lub „godnimi świętami”. Świętowanie nie ograniczało się dawniej do 25 grudnia, ale trwało aż do święta Trzech Króli, czyli 6 stycznia. Był to czas spokoju, powagi i nic nierobienia. Nie można było jednak w ten dzień za dużo spać, gdyż wierzono, że źle to będzie wpływać na zdrowie ludzi, zwierząt i plony. Pierwszy dzień Bożego Narodzenia tradycyjnie spędzano w domu. Zakładano odświętne ubrania i spędzano ten czas w gronie najbliższych. Stoły byty suto zastawione, na święta specjalnie „bito świnię” i przygotowywano swojskie wyroby. Podobnie jak w Wigilię, nie wolno było również sprzątać, gotować, rozpalać ognia pod kuchnią, dlatego jedzono potrawy wcześniej przygotowane. Nie składano w tym dniu wizyt. Bożonarodzeniowe świętowanie przebiegało w rodzinnym gronie, jedzono i śpiewano kolędy.
Oprac. na podstawie materiału przygotowanego przez dr Małgorzatę Dziurę z Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej oraz Kingę Kędziorę-Palińską z Muzeum Okręgowego w Sandomierzu.
Źródło: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
