Przetargi po nowemu. Cena już nie najważniejsza

Uproszczenie zasad udzielania zamówień publicznych, poprawa pozycji wykonawców i podwykonawców, większy udział małych i średnich przedsiębiorstw w przetargach – to cele nowej ustawy Prawo zamówień publicznych, która wejdzie w życie 1 stycznia 2021 r.

Nowa ustawa jest obszerna, składa się z 623 artykułów i będzie wyzwaniem dla uczestników rynku zamówień publicznych.

„Moim zdaniem zarówno przedsiębiorcy, jak i zamawiający muszą zmierzyć się z gigantycznym nowym aktem prawnym, który reorganizuje przepisy i ugruntowane praktyki obowiązujące w istocie od 2004 roku” – mówi Agata Hryc-Ląd, ekspert Portalu Zamówienia Publiczne – PortalZP.pl.

Dzięki zasadzie efektywności, nowa ustawa spowoduje, że w przetargach decydująca będzie nie najniższa cena, ale jakość towarów i usług oraz ich znaczenie dla środowiska. Na skutek tego na rynku odnajdą się mali przedsiębiorcy, którzy oferują dobre usługi, ale nie są w stanie konkurować niską ceną.

„Efektywność została wpisana jako zasada w nowym Prawie zamówień publicznych, choć de facto obowiązywała jednostki sektora finansów publicznych już od wielu lat. Natomiast teraz zdecydowano się rozciągnąć ją na wszystkie podmioty zamawiające – mówi Agata Hryc-Ląd. – W postępowaniach o wyższych wartościach, czyli tych przekraczających progi unijne, zobowiązano m.in. do sporządzania analizy potrzeb i wymagań udzielania danego zamówienia – definiowania potrzeb i możliwych wariantów ich zaspokojenia” – uzupełnia.

Ułatwienia przewidziane w nowym Prawie zamówień publicznych mają zmienić obecną sytuację, w której system jest z roku na rok coraz mniej konkurencyjny. Średnia liczba ofert składanych w przetargach w 2018 r. wynosiła 2,19, gdy w 2017 r. było to 2,38, w roku 2016 – 2,87, a w 2015 – 2,9. W systemie zamówień państwo wydało 202 mld zł w 2018 r.

Nowe Prawo zamówień publicznych nakazuje zawarcie w umowach mechanizmów, które ochronią firmy przed wzrostem kosztów. Jeżeli wzrosną koszty wykonawcy, to wzrośnie również jego wynagrodzenie. Natomiast jeżeli ceny znacząco spadną, wykonawcy podzielą się zyskiem z zamawiającym. Ustawa zakazuje też kar za błędy, za które winy nie ponosi wykonawca. W umowach konieczne będzie określenie maksymalnej wysokości kar z góry, żeby firmy mogły się do tego przygotować.

Dzięki nowym przepisom nie będzie już trzeba oczekiwać na zapłatę za wykonanie pracy aż do końca umowy. W dłuższych umowach wykonawcy będą otrzymywać zaliczki i wynagrodzenie za wykonane etapy prac, dzięki czemu poprawi się ich płynność finansowa. Wykonawcy będą też wnosić mniejsze gwarancje i wadia, które zmniejszą się w wielu przypadkach o połowę.

„Znacznym ułatwieniem dla przedsiębiorców będzie powszechna elektronizacja zamówień publicznych. Rozwiązanie zbawienne dla przedsiębiorców, którzy oszczędzają czas niezbędny do fizycznego dostarczenia oferty, jak i związane z tym koszty, np. na usługi kurierskie. Koszty bowiem ograniczą się głównie do posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego” – zaznacza Agata Hryc-Ląd.

Zdaniem ekspertki Portalu Zamówienia Publiczne warto zwrócić uwagę, że w postępowaniach o mniejszych wartościach – poniżej tzw. progu unijnego – przedsiębiorca będzie mógł złożyć ofertę w postaci elektronicznej, opatrując ją podpisem zaufanym lub podpisem osobistym, co nie generuje kosztów.

Ustawa przewiduje nowy tryb przetargów w odniesieniu do zamówień nieobjętych prawem unijnym. W przypadku robót budowlanych kontrakty o wartości nawet do 23 mln złotych będą organizowane w prostszej procedurze, łatwiejszej do stosowania zarówno dla zamawiających, jak i dla firm startujących w przetargach. Do zamówień zostaną wprowadzone najlepsze praktyki zakupowe z rynku prywatnych firm m.in. analizy przed organizacją przetargów i oceny błędów po wykonaniu zamówienia.

Efektem wprowadzenia ustawy ma być zwiększenie dostępności do środków odwoławczych do Krajowej Izby Odwoławczej oraz skarg na wyroki KIO do sądów powszechnych. Nowe regulacje mają ujednolicić orzecznictwo KIO i sądów powszechnych.

Z myślą o przedsiębiorcach, którzy potrzebują fachowej porady w zakresie nowych przepisów, Portal Zamówienia Publiczne stworzył e-Poradnię, gdzie w ciągu 48 godzin pytający otrzyma indywidualną odpowiedź.

Portal Zamówienia Publiczne dostarcza przedsiębiorcom takich narzędzi jak: porady prawne, ogłoszenia o postępowaniach publicznych (wraz ze specyfikacjami istotnych warunków zamówienia) oraz prywatnych, powiadomienia email o nowych przetargach i zleceniach. Wśród narzędzi dostępnych na portalu znajdują się także: biblioteka orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej, edytowalne formularze i wzory przydatne w postępowaniach o zamówienia publiczne oraz materiały i szkolenia wideo na temat praktyki stosowania Pzp.