Wraz z postępem technologicznym, wyrażającym się między innymi procesem zmian rozwojowych obejmujących środki przetwarzania informacji i masowego komunikowania pojawił się problem pokrzywdzenia innych osób internetową agresją słowną.
Przejawia się ona najpowszechniej poprzez obraźliwą wypowiedź pozornie anonimowego „hejtera”, którego celem jest np. pomówienie, znieważenie, naruszenie dobrego imienia, zdyskredytowanie kogoś w opinii innych, zastraszenie, upokorzenie lub zmuszenie do określonego zachowania.
Zgodzić się należy, iż każde społeczeństwo posiada prawo do krytyki, realizowanej w formie przewidzianej prawem. Natomiast owa dozwolona krytyka, pod żadnym pozorem nie może naruszać czci drugiej osoby, jej godności osobistej i prawa do dobrego imienia.
Co uczynić w sytuacji, gdy staliśmy się ofiarą obraźliwego komentarza w internecie?
Obecnie obowiązująca ustawa – Kodeks Karny (Dz.U.2018.1600 tj. z dn 2018.08.21), opisuje i sankcjonuje czyny związane z pomówieniem lub znieważeniem innej osoby – zapewniając tym samym ochronę jednostek przed naruszaniem ich praw.
Obraźliwy komentarz może wypełniać łącznie lub osobno stronę przedmiotową przestępstw określonych w art. 212 oraz w art. 216 Kodeksu Karnego.
„Art. 212. [Zniesławienie]
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Art. 216. [Zniewaga]
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo, jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.”
Mając na względzie w/w wyciąg z przepisów karnych, należy wskazać iż przedmiotem ochrony, w odniesieniu do obu występków jest godność człowieka, na którą składa się cześć wewnętrzna i zewnętrzna.
Zniesławienie, jak również zniewaga skutkuje utratą poczucia wartości danej osoby – w oczach własnych bądź innych.
Występek zniesławienia polegać może na pomówieniu minimum jednego z podmiotów wskazanych w art. 212 § 1 k.k. o postępowanie lub właściwości, mogące poniżyć go w opinii publicznej, czy narazić na utratę zaufania publicznego na piastowanym stanowisku -w danym zawodzie. Obraźliwy komentarz może sugerować sprzeczne z etyką lub prawem nieuczciwe zachowanie, oskarżanie o demoralizację, brak właściwych kompetencji czy wytknięcie wad osobowościowych.
W przypadku zniewagi ochroną objęta jest stricte – cześć wewnętrzna, czyli poczucie własnej wartości oraz godności osoby dotkniętej przestępstwem. Nadto, dobrem chronionym jest ochrona „własnego” szacunku, przed negatywnym postrzeganiem danego człowieka w oczach innych i wewnętrznych upokorzeń z tym związanych.
Powszechnie przyjęte jest, iż ochrona czci przysługuje bezwzględnie każdemu, niezależnie od opinii, którą posiada on w społeczeństwie, także należy się ona osobom skazanym bądź prowadzącym nieakceptowaną społecznie działalność.
Czyn sprawcy wypełniający znamiona zniesławienia, bądź znieważenia, dokonany za pomocą środków masowego komunikowania zagrożony jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ściganie w/w występków odbywa się z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że pokrzywdzony w tym celu powinien udać się do właściwej jednostki Policji, która na jego żądanie przyjmuje ustną albo pisemną skargę zawierającą zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego.
W zakresie czynów „prywatnoskargowych” Policja, co do zasady nie prowadzi postępowania przygotowawczego, jedynie w razie potrzeby zabezpiecza dowody i następnie przesyła skargę do sądu. Jednakże Sąd władny jest polecić Policji dokonanie określonych czynności dowodowych i przesłanie ich wyników do właściwego sądu.
Zgłoszony lub sporządzony przez pokrzywdzonego prywatny akt oskarżenia może ograniczyć się do wskazania osoby oskarżonego, zarzucanego mu występku oraz określenia dowodów, na których opiera się oskarżenie.
Należy mieć na uwadze, że przesłanki, które bezwzględnie warunkują wszczęcie postępowania „prywatnoskargowego” to:
-zarzucenie popełnienia czynu zabronionego ściganego z oskarżenia prywatnego,
-wniesienie, następnie popieranie prywatnego aktu oskarżenia (skargi),
-wpłacenie zryczałtowanej równowartości wydatków (opłata 300 zł – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.05.2003 r. w sprawie zryczałtowanych wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego).
Po wszczęciu postępowania karnego Sąd rozpatrujący skargę, w celu przypisania winy „hejterowi” i wymierzenia adekwatnej kary dokonuje oceny charakteru obraźliwej wypowiedzi, jako wypełniającej znamiona przestępstwa zniewagi lub zniesławienia. Sąd biorąc pod dokładną rozwagę treść wypowiedzi, analizuje nie tylko jej dosłowne brzmienie, ale i ocenia w równym stopniu okoliczności i miejsce jej sformułowania.
Żeby doprowadzić do skazania „hejtera” należy wykazać, iż przekroczył on prawo do dozwolonej krytyki, tj. krytyki motywowanej obroną uzasadnionego interesu, dla którego konieczne było naruszenie dobrego imienia innej osoby lub podmiotu zbiorowego.
Wykroczenie poza granice konieczności powoduje poniesienie przez oskarżonego sankcji karnej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 17.05.2017 r. III KK 477/16) i niewątpliwie skutecznie zniechęci go do naruszania godności innych w przyszłości.
Adw. Barbara Pogorzelska
509-405-632
barbarapogorzelska.adwokat@op.pl
