Rządowe Centrum Bezpieczeństwa ostrzega przed burzami. Sprawdź, czy wiesz, jak się zachować w czasie burzy i co robić, gdy kogoś porazi piorun.
Wbrew pozorom, zdecydowana większość ofiar rażonych piorunem przeżywa ten wypadek (szacuje się, że tych, którzy przeżywają, jest cztery do pięciu razy więcej niż tych, którzy giną). Jednak większość tych, którzy przeżyli, może doświadczać różnego rodzaju komplikacji zdrowotnych, dlatego po każdym takim zdarzeniu, nawet jeśli ofiara deklaruje, że nie czuje się źle, powinna skorzystać z pomocy lekarskiej.
Do śmiertelnego porażenia piorunem dochodzi najczęściej w górach, rzadziej na dużych zbiornikach wodnych oraz rozległych, otwartych przestrzeniach z wysokimi drzewami i/lub budynkami. W Polsce rocznie z tego powodu umiera od kilkunastu do kilkudziesięciu osób.
Co to jest piorun?
Piorun to chwilowe, przejściowe wyładowanie atmosferyczne o bardzo dużym ładunku elektrycznym, do którego dochodzi pomiędzy chmurami lub też między chmurami a ziemią. Najlepiej w czasie burzy być w domu. Dobrym schronieniem jest też samochód, o ile jest zaparkowany w bezpiecznym miejscu (np. nie pod drzewem). W domu trzeba zamknąć okna, lepiej też nie dotykać metalowych przedmiotów.
Burza złapała nas poza domem: co robić?
- Unikaj przebywania w pobliżu szczytów i grzbietów górskich.
- Unikaj otwartych przestrzeni, ale nie stój pod pojedynczym drzewem, słupem. Gęsty drzewostan daje lepszą ochronę.
- Wyjdź z wody!
- Jeśli jesteś na otwartej przestrzeni i nie masz gdzie się schować, kucnij, trzymając zetknięte kolana i kostki. Można usiąść na płóciennym lub skórzanym plecaku, torbie, linie, pod warunkiem, że są suche.
- Nie kładź się na ziemi!
- Jeśli jesteś w grupie, jej członkowie powinni zachowywać między sobą kilkumetrową odległość.
- Usuń z ubrania wszelkie metalowe przedmioty (np. karabińczyki)
- Unikaj kontaktu z wszelkimi przedmiotami, które mogą przewodzić prąd (najlepszymi przewodnikami są metal i woda).
- Jeśli masz kask, włóż go na głowę.
Jak może porazić piorun?
Są cztery mechanizmy, wskutek których może dojść do porażenia piorunem człowieka:
- Bezpośrednie uderzenie pioruna w ciało (zdarza się rzadko)
- Wyładowanie iskrowe, wskutek którego prąd „przechodzi” po skórze; zwykle dochodzi wówczas do rozległych oparzeń, może uszkodzić ubranie;
- Uderzenie pioruna w ziemię w pobliżu człowieka;
- Fala uderzeniowa powodująca uraz mechaniczny.
Kiedy piorun uderza, prąd przechodzi poprzez tkanki o najmniejszej oporności. Ponieważ nerwy, naczynia krwionośne, tkanka łączna są bogate w wodę i elektrolity są najbardziej narażone na jego niszczące działanie.
Pierwsza pomoc osobie rażonej piorunem
- Zapewnij sobie bezpieczeństwo – ratownicy mają powiedzenie, że martwy ratownik to zły ratownik
- Nie bój się dotykać osoby rażonej piorunem!
- Wezwij pomoc
- Oceń, czy ofiara rażenia jest przytomna, oddycha, bije jej serce
- Jeśli nie wyczuwasz tętna, wykonuj masaż serca
- Jeśli ofiara nie oddycha, ale ma tętno, rozpocznij sztuczne oddychanie metodą usta-usta
- Opatrz widoczne oparzenia i krwawienia
- Bądź z ofiarą do momentu przybycia pomocy, wspieraj ją psychicznie.
Jak rozpoznać, że jesteś w dużym niebezpieczeństwie?
Ratownik TOPR i lekarz medycyny ratunkowej Sylweriusz Kosiński zwraca uwagę na sygnały, które mówią, że znajdujemy się w dużym niebezpieczeństwie. Jednym z nich jest „naelektryzowanie się” włosów – czyli unoszenie się ich w kierunku prostopadłym do skóry.
Kolejny sygnał pozwala ocenić, czy jesteśmy blisko/daleko od burzy – bardzo niebezpiecznie jest wtedy, gdy pomiędzy błyskiem a grzmotem upływa mniej niż 30 sekund. Co ważne, całkiem bezpieczni jesteśmy dopiero wtedy, gdy po ostatnim błysku lub grzmocie minęło 30 minut.
