Piktogramy chemiczne to specjalne oznaczenia, które znajdziemy na opakowaniach różnych produktów. Ich celem jest informowanie o niebezpieczeństwach, co ma zapewnić zwiększoną ochronę osób używających danego produktu, który może zagrażać życiu, a nawet zdrowiu.
Co oznaczają piktogramy chemiczne?
Piktogramy to czytelne oznaczenia, które w założeniu powinny być jasno odczytane przez osoby z całego świata. Warto wiedzieć, że z piktogramami chemicznymi mamy do czynienia np. nawet podczas codziennego sprzątania. Z tego powodu tak istotne jest, aby rozumieć podane informacje i tym samym nie narazić się na uszczerbek na zdrowiu.
Piktogramy chemiczne są podzielone na następujące grupy: zagrożenia fizyczne, zagrożenia dla zdrowia, zagrożenia dla środowiska, zagrożenia dodatkowe. Do każdego piktogramu chemicznego przypisane są konkretne klasy i kategorie zagrożeń, jak również skrót GHS z konkretnym numerem.
Do zagrożeń dla zdrowia nalezą m.in. toksyczność, żrące działanie, ryzyko poważnego uszkodzenia wzorku, drażniące działanie na skórę i oczy, działanie uczulające na drogi oddechowe. Z kolei zagrożenia fizyczne stwarzają substancje łatwopalne, samonagrzewające się, wybuchowe, utleniające, gazy pod ciśnieniem czy nadtlenki organiczne. Wspomniane wcześniej zagrożenia dla środowiska to z kolei zagrożenia dla środowisk wodnych (ostre lub przewlekłe) czy zagrożenia dla warstwy ozonowej.
Jakie przepisy prawa są związane z piktogramami chemicznymi?
Wzór piktogramu chemicznego dzieli się na dwie grupy: kwadratowe znaki z czerwoną ramką ustawioną na wierzchołku lub czarne piktogramy na pomarańczowym/żółtym tle – te jednak nie są objęte normami.
Jeszcze do niedawna obowiązek oznaczania produktów chemicznych odnosił się do takich substancji jak aceton czy denaturat. Z czasem jednak nakładano ten nakaz również na kleje, odplamiacze, czy środki piorące – czyli takie, które są na co dzień wykorzystywane w gospodarstwie domowym.
Najważniejszym aktem prawnym regulującym klasyfikację oznaczania mieszanin chemicznych jest Rozporządzenie CLP nr 1272/2008 (ang. classification, labelling, packaging). Rozporządzenie weszło w życie dnia 20 stycznia 2009 roku i nakłada obowiązki klasyfikowania, oznakowania i pakowania zarówno na producentów, importerów i osoby korzystające z niebezpiecznych substancji. Rozporządzenie uchyla dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE, oraz zmienia rozporządzenie 1907/2006.
Z kolei za ujednolicenie oznaczeń piktogramów chemicznych w Państwach spoza Unii Europejskiej odpowiada ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych). W 60 krajach zostały wdrożone oznaczenia zgodnie z Globalnym Ujednoliconym Systemem Klasyfikacji i Oznakowania. Oznaczenia są tożsame z tymi, które znajdują się w wytycznych rozporządzenia CLP.
Gdzie stosuje się piktogramy chemiczne?
Piktogramy chemiczne umieszczane są najczęściej na sztywnym materiale lub na folii samoprzylepnej. Najważniejsze jest to, aby oznaczenia były trwałe i nie wchodziły w reakcję z substancjami szkodliwymi.
Z piktogramami chemicznymi spotkamy się w wielu różnorodnych miejscach – wspomnianych opakowaniach, lecz również w budynkach, stanowiskach pracy w halach produkcyjnych itp. Odpowiednie oznaczenie substancji, które znajdują się w takich obiektach, zmniejsza ryzyko stworzenia zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska. Piktogramy chemiczne spotkamy na opakowaniach np. fajerwerków, wybielaczy, środków chwastobójczych, czyszczących, czy pojemnikach z gazem.
Mogłoby się wydawać, że z substancjami chemicznymi stwarzającymi realne zagrożenie spotykamy się jedynie w przypadku dość „technicznych” miejsc. Nic bardziej mylnego. Nie jesteśmy nawet świadomi, że każdego dnia możemy mijać opakowania z takimi mieszaninami. Z tego właśnie powodu palenie papierosów w pobliżu zbiorników LPG jest surowo zabronione. Bez jasnej i klarownej informacji, mogłoby dojść do bardzo niebezpiecznych sytuacji. Dlatego z oznaczeniami powinien zapoznać się każdy, gdyż podczas nieprzewidzianych zdarzeń może okazać się to kluczowe dla ochrony życia lub zdrowia.
Nie trzeba jednak nawet szukać tak daleko – produkty z piktogramami chemicznymi są również używane w domach. Właśnie z tego powodu powinniśmy przechowywać je w miejscach niedostępnych dla dzieci. Podczas używania żrących i toksycznych produktów powinniśmy używać ochronnych rękawiczek, jak również osłonić górne drogi oddechowe np. maseczką.
Podsumowanie
Powodem, dla którego zdecydowano się na zwiększenie zobowiązań producentów, importerów i innych osób względem oznaczania substancji chemicznych o szkodliwym działaniu, jest niewątpliwie zwiększenie ochrony zdrowia, życia, jak również środowiska. Ujednolicenie piktogramów przełożyło się na powstanie 9 wzorów, które są maksymalnie przejrzyste i pozwolą na intuicyjne odczytanie zagrożenia przez osobą z każdej strony świata. Wiedza na temat zagrożenia wiążącego się z daną substancją przekładają się bardzo często na zastosowanie odpowiednich środków zwalczania np. pożaru.
W przygotowaniu artykułu pomógł Sklep Techem Znaki, producent piktogramów chemicznych – https://sklep.techemznaki.pl/piktogramy-chemiczne
