To już drugie Święta Wielkanocne w warunkach pandemii. Biskup Płocki Piotr Libera wydał wytyczne dla wiernych i księży na Wielki Tydzień.
Poniżej prezentujemy wskazówki Biskupa Płockiego Piotra Libery w związku z pandemią:
WSKAZANIA PASTORALNE BISKUPA PŁOCKIEGO
NA WIELKI TYDZIEŃ I TRIDUUM PASCHALNE 2021Wstęp
1. Szczególne wyrazy pobożności i formy kultu liturgicznego praktykowane w naszym kraju w czasie świąt paschalnych (jak np. procesje, kaplica adoracji, Grób Pański czy błogosławieństwo pokarmów), mogą być zastosowane w określonym zakresie i skromniejszej formie, przy odpowiedniej staranności, z zachowaniem środków ostrożności i przepisów sanitarnych.
2. Można umożliwić wiernym uczestnictwo w liturgii na zewnątrz kościoła, na wolnym powietrzu, na terenie przykościelnym, z zachowaniem odpowiednich zasad. Należy w tym celu odpowiednio nagłośnić teren wokół kościoła i ewentualnie przygotować stosowne miejsca. Na drzwiach kościoła powinna być także umieszczona informacja przypominająca państwową normę sanitarną, związaną z limitem osób w kościele.
3. Należy dbać o jak najczęstsze sprzątanie i dezynfekowanie przestrzeni świętej, a także umożliwić wiernym odkażanie rąk przy wejściu do kościoła oraz przypominać uczestnikom liturgii o zasłanianiu ust i nosa. Zgodnie ze wskazaniami służb sanitarnych szafarze powinni zwrócić szczególną uwagę na zachowanie higieny rąk (po umyciu i odkażeniu rąk należy trzymać je złożone i dotykać nimi tylko tego, co konieczne, unikając dotykania np. złożonymi rękami własnej twarzy w czasie modlitwy). Przed i po Komunii Św. należy odkazić ręce. Komunii udziela się według zasad przypomnianych przez Komisję Liturgiczną KEP (por. zał.).
4. Jeśli zachowuje się tradycyjne procesje Wielkiego Tygodnia (procesja z palmami oraz procesja rezurekcyjna), powinny one w tym czasie odbywać się w formie skromniejszej, np. z udziałem celebransa i asysty, tak aby wierni mogli pozostać na swoich miejscach.
5. W czasie pandemii można wszelkie pocałunki liturgiczne zastąpić gestem skłonu (ucałowanie ołtarza, księgi). W Wielki Piątek celebrans sam może ucałować Krzyż.
6. Wszystkie celebracje Triduum Paschalnego transmitowane na żywo z katedry przez kanał YouTube KRDP mają pierwszeństwo przed transmisjami parafialnymi.I. ZASADY DOTYCZĄCE WSPÓLNOT KAPŁAŃSKICH, SEMINARYJNYCH I ZAKONNYCH ORAZ KAPŁANÓW W IZOLACJI
7. Zgodnie z Dekretem nr 596/2021 zezwala się wspólnotom zakonnym i kapłańskim w Domu Księży Emerytów w Płocku i „Leonianum” w Sikorzu na celebracje Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, Liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek i Wigilii Paschalnej we własnych kaplicach w pełniejszym wymiarze, jeśli nie biorą w nich udziału osoby z zewnątrz. Jeśli warunki na to pozwalają, a celebrans nie przychodzi z zewnątrz, w tych wspólnotach może odbyć się pełna liturgia, ponieważ obostrzenia co do liczby uczestników, dystansu między osobami i inne nie dotyczą mieszkańców jednego domu.
8. Kapłani poddający się izolacji z powodu choroby lub kwarantannie mogą sprawować Eucharystię poza miejscem świętym, w godnym miejscu. Nie ma możliwości samodzielnego sprawowania bez udziału wiernych Liturgii Męki Pańskiej i Wigilii Paschalnej. Kapłanom będącym w izolacji pozostaje w tych wypadkach duchowa łączność drogą transmisji i Komunia duchowa (jeśli nie otrzymują Komunii chorych w Wielki Piątek lub Wiatyku w Wielką Sobotę).II. ZASADY DOTYCZĄCE KONCELEBRANSÓW
9. W czasie epidemii Komunia koncelebransów powinna odbywać się w taki sposób, aby tylko jedna osoba spożywała Krew Pańską bezpośrednio z kielicha, ta sama osoba również powinna przygotowywać kielich i dokonywać puryfikacji naczyń.
III. ZASADY DOTYCZĄCE OLEJÓW ŚWIĘTYCH
10. Po odbiorze nowych olejów po Mszy Krzyżma, kapłani powinni spalić stare oleje. Przypomina się, że w razie konieczności każdy kapłan może, jak zwykle, jednorazowo poświęcić olej chorych, jednak tylko w czasie sprawowania sakramentu; pozostałego oleju nie wolno przechowywać, lecz należy spalić (Obrzędy chorych, nr 21b).IV. NIEDZIELA PALMOWA
11. W Niedzielę Palmową w tym roku zaleca się, aby „upamiętnienie wjazdu Pana do Jerozolimy” celebrować w drugiej formie i w uproszczonej drugiej formie dla Polski (z poświęceniem palm).
12. Istnieje wówczas możliwość procesyjnego przejścia z palmami od bramy kościoła do prezbiterium kapłana i asysty z „reprezentacją wiernych”. Jeśli stosuje się procesję wokół kościoła, w czasie pandemii powinna ona mieć wymiar skromny, z udziałem jedynie asysty.V. MSZA KRZYŻMA
13. W Wielki Czwartek o godz. 10.00 odbędzie się w bazylice katedralnej w Płocku Msza Krzyżma z błogosławieństwem olejów św. i poświęceniem Krzyżma. Wezmą w niej udział przedstawiciele kapłanów: księża dziekani, kanonicy gremialni kapituł, wyznaczeni imiennie kapłani z instytucji centralnych i seminarium, siostry zakonne. Będzie w niej uczestniczyć mała grupa wiernych świeckich.
14. Obecni kapłani w imieniu całego duchowieństwa odnowią przyrzeczenia kapłańskie, a przedstawiciel duchowieństwa złoży tradycyjne życzenia księżom biskupom. Eucharystia będzie transmitowana online na kanale YouTube Katolickiego Radia Diecezji Płockiej. Zachęca się całe prezbiterium diecezji płockiej do duchowej łączności z celebracją katedralną.
15. Księża dziekani odbiorą nowe oleje święte w bazylice katedralnej po zakończonej Mszy Krzyżma.VI. MSZA WIECZERZY PAŃSKIEJ
16. Obrzęd obmycia nóg, który zawsze jest opcjonalny, należy w tym roku pominąć.
17. W okresie pandemii w tym dniu kapłanom wyjątkowo zezwala się na odprawienie Mszy św. bez udziału ludu, jeśli zachodzi taka konieczność .
18. Jeśli zachodzi potrzeba, można odprawić w kościele drugą Mszę Wieczerzy Pańskiej, by mogła w niej uczestniczyć inna grupa wiernych, zachowując jedynie raz, po drugiej Mszy św., procesję do ołtarza wystawienia.VII. WIELKI PIĄTEK MĘKI PAŃSKIEJ
19. Doroczna zbiórka ofiar dla chrześcijan w Ziemi Świętej i krajach Bliskiego Wschodu odbywa się w tym roku, zgodnie z zapowiedzią, w Wielki Piątek.
20. Liturgię Męki Pańskiej sprawuje się jak zwykle według schematu podanego w Mszale Rzymskim (s. 133-147), uwzględniając następujące wskazania wynikające z panującej epidemii:
a. W modlitwie powszechnej po wezwaniu 9 należy dołączyć wezwanie wraz z oracją końcową, zatwierdzone dla Polski przez Kongregację Kultu Bożego w r. 2020 (por. zał.).
b. Zalecana jest pierwsza forma wniesienia Krzyża i odsłonięcie jego ramion w prezbiterium.
c. Podczas Adoracji Krzyża tylko przewodniczący może dokonać oddania czci przez pocałunek. Pozostali adorują Krzyż przez podejście i przyklęknięcie lub skłon, z zachowaniem odpowiedniej odległości między uczestnikami.
d. Jeśli celebracja jest transmitowana, to z myślą o osobach łączących się z domów, celebrans na zakończenie adoracji powinien podnieść Krzyż i tak go trzymać przez pewien czas w milczeniu, aby wierni mogli oddać duchowo cześć Krzyżowi.
e. Należy pozostawić krzyż i świece w prezbiterium, aby wierni mogli adorować krzyż z właściwej odległości.
21. Można urządzić nocną adorację Najświętszego Sakramentu w Wieki Piątek, aby wierni mogli przeżywać w odpowiednio małej grupie rozważanie tajemnicy paschalnej.VIII. WIELKA SOBOTA
22. Tradycyjne błogosławienie pokarmów powinno się odbywać z zachowaniem reżimu sanitarnego. Należy to błogosławieństwo przeprowadzać tak często, jak tego wymaga sytuacja, najlepiej na zewnątrz kościoła, bez ustawiania stołów na przyniesione przez wiernych koszyki z pokarmami.
23. Dla wiernych, którzy wybiorą formę błogosławieństwa pokarmów w rodzinie przed śniadaniem wielkanocnym, należy przygotować odpowiednie teksty (por. zał.).
24. Należy dokładnie przemyśleć ewentualny bezpieczny sposób dystrybucji wody święconej wśród wiernych pragnących zabrać ją z kościoła.
25. Można umożliwić wiernym w Wielką Sobotę adorację Najświętszego Sakramentu przy Grobie Pańskim.IX. WIGILIA PASCHALNA
26. W przygotowaniu Wigilii Paschalnej należy uwzględnić następujące ograniczenia:
a. Liturgia może zacząć się na zewnątrz lub wewnątrz kościoła, z udziałem celebransa i asysty – wierni pozostają na wcześniej zajętych miejscach.
b. Zamiast ogniska – wewnątrz kościoła można użyć zwykłej świecy (znicza).
c. Można pominąć procesję rezurekcyjną, a jeśli się ją stosuje, odprawić ją w skromniejszej formie (jedynie z samą asystą), z zachowaniem obowiązujących ograniczeń.
27. W liturgii chrzcielnej zawsze należy zachować odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych.X. NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA
28. Przypomina się o możliwości kwadrynacji Mszy św. w niedziele i uroczystości oraz trynacji w dni powszednie przez poszczególnych duszpasterzy diecezji płockiej dla dobra wiernych w czasie pandemii, z zachowaniem stosownych przepisów prawa.
29. W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego przed pierwszą Mszą poranną może odbyć się skromna procesja rezurekcyjna, z zachowaniem przepisów Mszału i pod warunkiem przestrzegania przepisów i ograniczeń dotyczących liczby i dystansu wiernych.XI. WSKAZANIA ODNOŚNIE DO WIERNYCH POZOSTAJĄCYCH W DOMACH
30. W okresie ograniczeń wielką wagę ma duchowa łączność z celebracjami transmitowanymi za pośrednictwem środków społecznego przekazu, która chociaż nie jest uczestnictwem w pełnym tego słowa znaczeniu, posiada wielką wartość duchową. Zachęca się osoby łączące się w ten sposób z celebracjami, aby w swoich domach zachować uroczysty charakter tego wydarzenia.
31. Szczególnym wyrazem łączności duchowej z Kościołem jest praktyka Komunii duchowej (nazywanej także Komunią pragnienia), do której zachęca się wszystkich nie mogących przystąpić do Komunii sakramentalnej. Chociaż modlitwa odmawiana przy akcie Komunii duchowej może być dobrana zgodnie z pobożnością wiernych, to Kościół przewidział do aktu Komunii duchowej dołączenie modlitwy „Duszo Chrystusowa” i związał z nią odpust cząstkowy (Wykaz odpustów, nad. 7, s. 56).
Płock, dnia 24 marca 2021 r.
Nr 610/2021† Piotr Libera
Biskup PłockiZałącznik 1
KOMISJA DS. KULTU BOŻEGO
I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW KONFERENCJI EPISKOPATU POLSKIZASADY DOTYCZĄCE KOMUNII WIERNYCH (PRZYPOMNIENIE)
1. Należy pamiętać, że „każdy wierny zawsze ma prawo według swego uznania przyjąć Komunię Świętą do ust”.1 W związku z tym nikomu nie można nakazywać przyjęcia Komunii Świętej na rękę, można tylko do tego zachęcać, o ile faktycznie jest to w danym przypadku bezpieczniejsze niż Komunia do ust. Należy tak organizować udzielanie Komunii Świętej, aby nie naruszyć wrażliwości osób mających trudność w przyjęciu Komunii Świętej na rękę.
2. Kapłan nie może również odmówić wiernemu Komunii na rękę, jeśli nie ma zagrożenia umyślnego znieważenia Najświętszego Sakramentu.2
3. Wierni przyjmujący Komunię Świętą na rękę są w sposób szczególny zobowiązani, aby dokładnie sprawdzić, czy na dłoniach nie pozostały partykuły Najświętszego Sakramentu i je spożyć w obecności szafarza.
4. Jeśli część wiernych przyjmuje Komunię Świętą na rękę, a część do ust, jest wskazane, aby obu grupom Komunii udzielali różni szafarze lub też by osoby przyjmujące Komunię do ust przyjmowały ją po osobach przyjmujących Komunię na rękę.
5. Jest niedopuszczalne, aby przymuszać wiernych do zachowania jednej czy drugiej postawy w czasie Komunii, mogą oni bowiem przyjmować ją w postawie zarówno klęczącej, jak i stojącej. Stolica Apostolska przypomniała: „nie wolno odmawiać Komunii świętej nikomu z wiernych, tylko dlatego, że na przykład chce ją przyjąć na klęcząco lub na stojąco”.3
6. W wykładni trzeciego przykazania kościelnego („Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym, przyjąć Komunię Świętą”) Konferencja Episkopatu Polski ustaliła, że okres, w którym obowiązuje to przykazanie, obejmuje czas od Środy Popielcowej (w tym roku 17.02.2021) do Niedzieli Trójcy Świętej (w tym roku 30.05.2021).4
7. Należy zawsze wyraźnie odróżniać Komunię sakramentalną od tzw. „Komunii duchowej” (zob. odnośny punkt na temat Komunii duchowej).
