Niedługo (8 marca) będziemy świętować Dzień Kobiet. Kobiety pracują i służą w wielu miejscach, również w służbach mundurowych, takich jak policja. Kobiety już od 100 lat służą w policji. Pojawienie się kobiet w policji — w Polsce podobnie jak w innych krajach — było procesem stopniowym, wynikającym z potrzeby zmian społecznych i ewolucji samej formacji.
Pierwsze kobiety w policji na świecie
Pionierkami w zatrudnianiu kobiet w policji były Stany Zjednoczone, gdzie już w 1880 roku powołano pierwszą kobiecą policję. Wkrótce potem podobne inicjatywy pojawiły się w Anglii, Niemczech i Holandii. W 1923 roku Liga Narodów zaapelowała do państw członkowskich o tworzenie struktur kobiecych w policji, koncentrując się przede wszystkim na walce z handlem kobietami i dziećmi.
Kobiety w policji w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce
Dwudziestolecie międzywojenne było okresem dynamicznych przemian społecznych i obyczajowych. Pojawienie się kobiet w policji było naturalnym następstwem tych zmian. Z jednej strony wynikało z faktu, że kobiety coraz aktywniej angażowały się w życie zawodowe, z drugiej zaś — z konieczności, gdyż policja stanęła w obliczu nowych form przestępczości, takich jak sutenerstwo, nierząd, problemy z młodzieżą i przestępstwa wobec kobiet. Zjawiska te wymagały specyficznego podejścia i wrażliwości, których ówczesna policja, zdominowana przez mężczyzn, nie była w stanie w pełni zapewnić.
Trudne początki i stopniowy rozwój
Początkowo tworzenie kobiecej służby w Policji Państwowej napotykało na trudności. Dopiero w 1923 roku pojawiły się przepisy wykonawcze, a w 1925 roku minister spraw wewnętrznych Cyryl Ratajski wydał polecenie utworzenia policji kobiecej. W tym samym roku w Warszawie rozpoczął się specjalny kurs dla policjantek, w którym wzięło udział 30 kobiet. Szkolenie koncentrowało się na walce z nierządem, sutenerstwem i handlem żywym towarem.
Stanisława Filipina Paleolog — pionierka policji kobiecej
Dowódcą kompanii szkoleniowej pierwszego kursu, a następnie struktur kobiecych w Policji Państwowej w Polsce, została Stanisława Filipina Paleolog. Po ukończeniu kursu otrzymała stopień st. przodownika PP i stanęła na czele kobiecej Brygady Sanitarno-Obyczajowej Urzędu Śledczego Stołecznej Komendy PP. Paleolog, nazywana przez podwładne i prasę „komendantką”, odegrała kluczową rolę w rozwoju policji kobiecej w Polsce. Od 1935 roku kierowała Referatem Policji Kobiecej w Centralnej Służbie Śledczej, organizowała szkolenia dla kandydatek i dbała o wizerunek formacji. Jej zaangażowanie i determinacja przyczyniły się do tego, że polska policja kobieca zyskała uznanie w Europie.
Specyfika służby policjantek
Służba kobiet w policji różniła się od służby mężczyzn. Policjantki działały w środowiskach sutenerów, domów publicznych i zajmowały się pracą wychowawczą z młodzieżą i kobietami. Początkowo rzadko widywano je w mundurach, jednak z czasem uznano, że umundurowana policjantka ma większy wpływ na społeczeństwo.
Kryteria przyjęcia i trudności kadrowe
Kryteria przyjęcia kobiet do służby policyjnej były bardzo rygorystyczne. Kandydatki musiały być pannami lub bezdzietnymi wdowami w wieku od 25 do 45 lat, z nienaganną opinią i rekomendacją organizacji kobiecej. Z czasem, z powodu kryzysu gospodarczego i problemów kadrowych, zapotrzebowanie na policjantki rosło, a kolejne kursy szkoleniowe były organizowane w 1927 i 1929 roku.
Rozwój policji kobiecej w latach 30. XX wieku
Dopiero w 1935 roku kwestię kobiet w Policji Państwowej potraktowano kompleksowo. Z uwagi na rosnące potrzeby, minister spraw wewnętrznych wydał rozporządzenie o kursie specjalnym dla szeregowych — kobiet Policji Państwowej. Kurs ten, trwający 3,5 miesiąca, a następnie wydłużany, obejmował szeroki zakres zagadnień i przygotowywał policjantki do różnorodnych zadań. Absolwentki kursu z 1935 roku były pierwszymi, które rozpoczęły służbę w mundurach.
Polska policja kobieca wzorem dla innych krajów
Polska policja kobieca była ceniona w Europie i poza jej granicami. Jej rozwiązania organizacyjne i osiągnięcia były szeroko omawiane w środowiskach policyjnych. W 1935 roku Polskę odwiedziły angielskie policjantki, które po wizytacji wyraziły swoje uznanie dla polskiej formacji. Również na X Międzynarodowym Kongresie Zwalczania Handlu Kobietami i Dziećmi w Paryżu, polskie przedstawicielstwo spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem, a brytyjska delegatka podkreśliła, że Polska osiągnęła najlepsze wyniki w tej dziedzinie.
Kobiety w policji w Polsce — stan na 2025 rok
Obecnie w polskiej Policji służy ponad 38 tysięcy kobiet, w tym ponad 20 tysięcy policjantek. Kobiety pełnią służbę w różnych pionach, najwięcej z nich pracuje w prewencji, pionie kryminalnym i służbie wspomagającej.
Historia policji kobiecej w Polsce to opowieść o determinacji, zaangażowaniu i skuteczności kobiet w służbie publicznej. Mimo trudności i sceptycyzmu, policjantki udowodniły swoją wartość i na stałe zagościły w strukturach Policji Państwowej, a później Policji. Ich praca i osiągnięcia są doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą.
Źródło: KGP
