Bitwa pod Mławą 1939 – wernisaż wystawy

W Muzeum Ziemi Zakrzeńskiej w Mławie w środę, 3 marca 2021 r., odbyło się otwarcie zmodernizowanej, stałej wystawy historycznej, poświęconej jednej z najważniejszych bitew kampanii wrześniowej 1939 r.

Wernisaż odbył się w reżimie sanitarnym związanym z epidemią COVID-19. Dyrektor Muzeum Barbara Zaborowska opowiedziała o ekspozycji.

– Wystawa została zmodernizowana po 40 latach. Tradycyjnej ekspozycji towarzyszą współczesne środki przekazu, są dwa stanowiska multimedialne oraz animacja, gdzie można prześledzić trzy dni zmagań pod Mławą. Na stoiskach multimedialnych znajdują się poszerzone informacje o bitwie pod Mławą i żołnierzach, którzy tu walczyli – mówiła.

Nowatorskość ekspozycji podkreślał Lech Prejs, Przewodniczący Rady Miasta Mława. Jak zauważył, szczególnie młodzież może szybko zdobyć wiedzę o wydarzeniach, które miały miejsce między 1 a 4 września 1939 r. pod Mławą.

Wystawa ma korytarzowy układ z dwoma liniami narracyjnymi. Moduły po obu stronach sali poświęcone są tym samym zagadnieniom, prezentowanym z różnych perspektyw. Pierwsza linia narracyjna prezentuje przebieg wydarzeń i stanowi kontekst historyczny dla drugiej, która skupia się na losie żołnierzy w nich uczestniczących. Obie linie poprowadzone są w porządku chronologicznym. Zwieńczenie wystawy stanowi projekcja z animacją w ilustracyjny sposób prezentującą wydarzenia, którym poświęcona jest ekspozycja.

Odmiennym perspektywom, prezentowanym po obu stronach sali, odpowiadają odmienne środki wystawiennicze. Linia narracyjna, obejmująca kontekst historyczny, operuje przede wszystkim środkami graficznymi, podczas gdy opowieść o żołnierzach opiera się na prezentacji osobistych przedmiotów w gablotach.

1 z 6

Linia narracyjna „Kontekst historyczny”

Linia narracyjna poświęcona kontekstowi historycznemu obejmuje 4 moduły:

– WPROWADZENIE, poświęcone położeniu Mławy przed II wojną światową, bliskości granicy niemieckiej, zagrożeniu ze strony sąsiada oraz, związanej z nim, konieczności

budowy linii obronnej. Emblematycznym obiektem w tej części ekspozycji jest słup graniczny z okolic Mławy, zaś główny akcent graficzny stanowi mapa Mławy i okolic z zaznaczoną granicą polsko-niemiecką.

PRZED BITWĄ, moduł odnoszący się do przygotowań linii obronnej wokół Mławy i budowy schronów. System obronny wykorzystywał uwarunkowania geograficzne, dlatego jednym z elementów składowych modułu jest grafika przedstawiająca układ linii obronnej z zaznaczeniem umiejscowienia schronów i naturalnych przeszkód, wykorzystanych jako bariera przed niemiecką ofensywą. Wygląd i funkcję schronów przybliżają pomniejszone, trójwymiarowe modele wybranych typów schronów. Prezentację dopełniają zdjęcia.

BITWA, moduł skupia się na przebiegu bitwy. Dla pokazania statystyk, dotyczących środków zmobilizowanych i bilansu strat po obu stronach konfliktu, posłużono się infografikami. Dodatkowo w ekranie dotykowym znajdują się materiały obejmujące bardziej szczegółowe zagadnienia odnoszące się do potyczki, w tym wykaz uczestników bitwy z możliwością uzupełniania w przyszłości.

PO BITWIE, w module omówione zostały konsekwencje bitwy: zburzenie przez Niemców linii obronnej, zaprezentowane poprzez fotografie, otwarcie wojskom niemieckim drogi na Warszawę, czy ekshumacje i ponowny pochówek żołnierzy polskich, pozostawionych w tymczasowych grobach na polu bitwy. Ważne miejsce w module zajmują plany utworzonych po bitwie w Mławie i okolicach cmentarzy wojskowych.

PROJEKCJA, stanowi skrótowe podsumowanie wątków uwzględnionych z linii narracyjnej, prezentującej historyczny kontekst. Tym razem przebieg wydarzeń został zaprezentowany na zaanimowanej mapie Mławy oraz okolic. Ramy czasowe projekcji wyznacza okres poprzedzający przygotowania do bitwy, z jednej strony, i wycofanie się wojsk polskich oraz sforsowanie linii obronnej przez Niemców, z drugiej strony. Główna część animacji poświęcona jest przygotowaniom do bitwy i jej przebiegowi.

Linia narracyjna „Żołnierski los”

Linia narracyjna poświęcona historii żołnierzy polskich zaangażowanych w wydarzenia zaprezentowane na wystawie obejmuje 4 moduły, odpowiadające modułom „Kontekstu historycznego”. Ekspozycja po tej stronie sali zorganizowana została wokół osobistych przedmiotów żołnierzy. Artefakty pochodzą z okresu poprzedzającego wybuch wojny, odsłaniają intymny świat bohaterów wystawy. Żołnierze wzięli je ze sobą na pole bitwy, gdzie zostały odnalezione w trakcie ekshumacji.

WPROWADZENIE, służy prezentacji żołnierzy z 78 i 80 pułku, którzy zostali wezwani pod Mławę w celu budowy linii obronnej, a później wzięli udział w bitwie. W module wykorzystano oryginalne zdjęcia, wykonane w miejscach stacjonowania pułków przed przyjazdem do Mławy. Żołnierze zaprezentowani zostali jako zbiorowość, jawią się na fotografiach jako zżyta, pełna optymizmu grupa.

PRZED BITWĄ, przedmioty osobiste żołnierzy prezentowane są w kontekście ich przyjazdu w okolice Mławy, ich pobytu oraz pracy nad budową linii obronnej. Osobiste dokumenty, korespondencja z bliskimi, czy książeczki oszczędnościowe, te i inne artefakty przybliżają zwiedzającym postaci żołnierzy, pozwalają spojrzeć na nich przez pryzmat ich sytuacji życiowej, związków rodzinnych, czy planów na przyszłość.

BITWA, w tym module obiekty intymne zostały zestawione z uzbrojeniem wojskowym, które wyznacza kontrapunkt dla osobistej perspektywy. Jednakże wśród obiektów, prezentowanych w dużych gablotach wolnostojących, ważne miejsce zajmują osobiste elementy wyposażenia żołnierzy jak manierka, czy niezbędnik. Osobna gablota w module zarezerwowana została na nieśmiertelniki żołnierzy poległych pod Mławą.

PO BITWIE, narracja skupia się na ekshumacjach polskich żołnierzy. W tym miejscu, poprzez zaprezentowanie treści protokołów z ekshumacji, wyjaśnione zostaje pochodzenie prywatnych przedmiotów. Odnoszą się one do losu tych, którzy nie przeżyli bitwy.

Ekspozycja wyróżnia się nowatorskimi rozwiązaniami aranżacyjnymi, dopełnionymi elementami multimedialnymi, które są atrakcyjne dla młodych odbiorców oraz stają się naturalną formą prezentacji treści dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami – ruchową, wzroku i intelektualną. Przestrzeń sali została wykorzystana w sposób zapewniający dogodny dostęp do wszystkich elementów ekspozycji, jednocześnie pozwalając zwiedzającym na decydowanie o kierunku zwiedzania. Wystawa jest dwujęzyczna, polsko-angielska.

Modernizacja wystawy została dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu „Wpieranie działań muzealnych”.

Wydarzenie patronatem honorowym objął Burmistrz Miasta Mława, patronatem medialnym m.in. portal Nasza Mława.

Źródło: MZZ