Niejednokrotnie napotykają nas sytuacje, kiedy zmuszeni jesteśmy dochodzić przysługujących praw na drodze sądowej. Przykładowo ponieśliśmy szkodę majątkową lub niemajątkową, ktoś nie zwrócił nam pożyczki bądź firma organizująca rodzinną uroczystość zaserwowała posiłki, które wywołały poważne zatrucia, a także wiele innych przypadków wywołujących bezradność, ale i konieczność podjęcia odpowiednich kroków.
Nie każdy posiada umiejętność skutecznego egzekwowania swoich praw, nie wiemy jakie czynności podjąć żeby odzyskać pieniądze i utracone poczucie sprawiedliwości, nadto nie każdego stać na opłacenie profesjonalnej pomocy prawnej z wyboru.
Możliwość ubiegania się o pomoc prawną z urzędu w sprawach cywilnych regulują przepisy art. 117-124 Kodeksu Postępowania Cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1460), w myśl których o ustanowienie Adwokata lub Radcy Prawnego z urzędu domagać się może:
- strona zwolniona przez Sąd od ponoszenia kosztów sądowych (w całości lub w części);
-
osoba fizyczna, która nie uzyskała zwolnienia od kosztów sądowych, jeżeli przedłoży oświadczenie z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny;
-
osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna (której ustawa przyznaje zdolność sądową), która nie uzyskała zwolnienia od kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie posiada wystarczających środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.
Wniosek o ustanowienie Adwokata lub Radcy Prawnego z urzędu złożyć można wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno.
W sprawie, która już się toczy – należy złożyć przedmiotowy wniosek do właściwego Sądu.
W sprawie, którą strona dopiero zamierza zainicjować – wniosek należy złożyć do Sądu, przed którym ma zostać wytoczone powództwo.
Warto wskazać, iż przykładowy wzór wniosku o ustanowienie Adwokata lub Radcy Prawnego z urzędu można pobrać z oficjalnych stron internetowych sądów powszechnych. Natomiast wzór obligatoryjnego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania dostępny jest w zasobach strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Oświadczenie majątkowe winno być wypełnione zgodnie z prawdą, w wyczerpujący sposób należy opisać stan rodzinny, majątek, dochody, źródła utrzymania – i w miarę możliwości załączyć odpowiednie dokumenty tj. odciek renty, zaświadczenie o dochodach.
Sąd przystępując do rozpoznania wniosku może odebrać od wnioskodawcy przyrzeczenie o „świadomości znaczenia słów i odpowiedzialności przed prawem”, nadto może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub zeznań strony przeciwnej poweźmie wątpliwości, co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika z urzędu.
Składając wniosek oprócz wyżej wskazanych okoliczności należy wykazać, że udział profesjonalnego pełnomocnika w naszej sprawie jest potrzebny tj. zawiłość sprawy przekracza stopień możności obrony swych praw samodzielnie przez stronę. Obecnie Sąd nie oddali złożonego wniosku, przyjmując za podstawę fakt skorzystania przez osobę fizyczną z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
Wniosek o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu rozpoznawany jest przez Sąd niezwłocznie, przed podjęciem jakichkolwiek innych czynności procesowych. Jeżeli osoba wnioskująca wykazuje rzeczywistą i dużą nieporadność, to zbyt późne rozpoznanie wniosku może doprowadzić do nieważności postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw. Należy pamiętać, że fundamentalną gwarancją konstytucyjnego prawa do sądu jest uprawnianie do uzyskania nieodpłatnej lub częściowo odpłatnej profesjonalnej pomocy. Zapewnienie stronom „ubogim” wykwalifikowanego pełnomocnika przesądza o rzeczywistej dostępności dla nich drogi sądowej oraz wpływa na realizację prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez Sąd.
Finalnie o zasadności ustanowienia przez Sąd profesjonalnego pełnomocnika z urzędu decyduje realna potrzeba jego udziału w sprawie oraz niemożność pokrycia jego wynagrodzenia przez stronę.
Składając przedmiotowy wniosek strona nie ponosi opłaty sądowej. Jeżeli zostanie on pozytywnie rozpoznany przez Sąd, to ustanowienie Adwokata lub Radcy Prawnego równoznaczne jest z udzieleniem mu pełnomocnictwa procesowego przez stronę. Ustanowiony przez Sąd pełnomocnik obowiązany jest działać w imieniu zastępowanej strony do prawomocnego zakończenia postępowania, chyba że z postanowienia Sądu wynika, że obowiązek ten ustaje wcześniej.
Osoba, która otrzymała profesjonalnego pełnomocnika z urzędu samodzielnie nie uiszcza wynagrodzenia, po prawomocnym zakończeniu postępowania zapłaty honorarium dokonuje Skarb Państwa lub przeciwnik procesowy.
Adwokat Barbara Pogorzelska
509-405-632
