Jak spędzić weekend? Aktywnie? Kulturalnie? A może wybrać rejs po Wiśle? Ci, którzy postawią na Mazowsze, mają w czym wybierać. Dla ciekawych regionu samorząd województwa oraz mazowieckie instytucje kultury przygotowały bogatą ofertę turystyczną i kulturalną.
– Mazowsze to region malowniczy, różnorodny, pełen atrakcji – tych powszechnie znanych, ale i nieoczywistych. Mamy wiele do zaoferowania – od pięknych krajobrazów, przez zabytki, po kontakt z wciąż żywymi tradycjami. Miłośnicy aktywnego wypoczynku czy dobrej, regionalnej kuchni na pewno się nie zawiodą. Mazowsze, jak żaden inny region, jest doskonałym miejscem na weekendowe wycieczki wiodące, np. szlakiem kulinarnym. Zachęcam więc do wykorzystania coraz dłuższych i cieplejszych dni, i rozpoczęcia turystycznej przygody na Mazowszu – zaprasza marszałek Adam Struzik.
REJS PO WIŚLE
Szkuta – królowa tradycyjnej żeglugi drewnianej powróciła na wiślane wody i jest gotowa do pierwszych rejsów. „Dar Mazowsza” powstał w 550. rocznicę pierwszego wolnego flisu na Wiśle, dzięki środkom z budżetu województwa. Kadłub łodzi liczy 16 metrów długości i 5 metrów szerokości, a po rozłożeniu steru ponad 20 metrów. Składany maszt mierzy 10 metrów wysokości i jest wyposażony w żagiel rejowy o powierzchni 42 m2. Rejs takim statkiem to doskonała propozycja dla rodzin z dziećmi, ale też dla chcących zobaczyć region z innej perspektywy.
– Realizujemy wiślane programy dla dzieci i młodzieży, rejsy dla miłośników piękna i natury, warsztaty dla operatów turystyki i animatorów kultury. Szkuta jest efektem wspólnego wysiłku wielu ludzi dobrej woli, którzy postanowili budować dobrą markę Wisły. Zapraszamy na rejsy „Darem Mazowsza”, bo świat widziany z perspektywy rzeki jest ciekawszy i piękniejszy – podkreśla Robert Jankowski z fundacji Rok Rzeki Wisły.
AKTYWNIE CZY W STYLU SLOW?
– Dla lubiących sport i aktywny tryb życia wybór Mazowsza jest strzałem w dziesiątkę. Zwiedzać i poznawać nowe miejsca można m.in. podczas spływu kajakowego, wycieczki rowerowej czy nordic walking. Turyści mogą wybrać trasy krajoznawcze bądź tematyczne m.in. szlak chopinowski, prowadzący przez miejsca związane z życiem i twórczością słynnego kompozytora – podkreśla Izabela Stelmańska, zastępca dyrektora departamentu kultury, promocji i turystki UMWM. Z kolei alternatywą dla tradycyjnego podróżowania jest tzw. Slow Road, promujący popularny w ostatnim czasie styl życia polegający na zwolnieniu zbyt szybkiego tempa i wzbogacania swojego życia duchowego o nowe doświadczenia. W oparciu o tę ideę pomysłodawcy projektu Slow Road postanowili stworzyć niepowtarzalną mapę miejsc typu slow – pensjonatów, restauracji, gospodarstw agroturystycznych, sklepów z produktami regionalnymi itp. – będącą zbiorem gotowych inspiracji dla turystów. Obecnie projekt Slow Road proponuje trzy trasy: „Mazowiecka cisza”, „Mazowieckie królestwo bociana” oraz „Mazowieckie przygody”. Wszystkie trasy oraz szczegóły projektu Slow Road można poznać na stronie www.slowroad.pl
PO MAZOWIECKICH SZLAKACH
Mazowiecki Szlak Tradycji to doskonała propozycja dla miłośników sztuki ludowej, tradycyjnej muzyki czy dobrej kuchni. Trasy prowadzą do miejsc wyjątkowych i klimatycznych – skansenów, muzeów, drewnianych kościołów, gospodarstw agroturystycznych, niewielkich zagród czy warsztatów rzemieślniczych. Atmosferę dawnego życia na wsi i kontakt z regionalnymi tradycjami gwarantują mazowieckie skanseny w Sierpcu i Radomiu, a także Zagroda Kurpiowska w Kadzidle. Planując wycieczkę, warto odwiedzić stronę www.mazowieckiszlaktradycji.pl
Mazowsze słynie też z dobrych produktów oraz tradycyjnych potraw, dlatego podróżując po regionie koniecznie trzeba ich spróbować. Obietnicą smacznej i regionalnej kuchni jest szlak turystyczny Mazowiecka Micha Szlachecka. Utworzenie go to inicjatywa trzech lokalnych restauracji – „Zaścianka Polskiego” z Siedlec, „Retro Skibniew” ze Skibniewa i „Dworu Mościbrody” z Wiśniewa. Obecnie na szlaku znajduje się 10 obiektów z regionu. Skosztować można w nich m.in. pampuchów, kiszki ziemniaczanej, tradycyjnych wędlin, wędzonych ryb czy owocowych nalewek. Gospodarze zapewniają także dodatkowe atrakcje – warsztaty kulinarne, naukę jazdy konnej, rajdy rowerowe czy zabawę przy ognisku. Zamiast typowych pamiątek, w odwiedzanych miejscowościach warto zaopatrzyć się w lokalne przysmaki oznaczone certyfikatem Kulinarnego Dziedzictwa Mazowsza. Więcej informacji na www.szlak-kulinarny.pl
PODRÓŻUJ Z APLIKACJĄ PLAY MAZOVIA!
Ciekawą propozycją dla turystów jest aplikacja samorządu Mazowsza Play Mazovia! Dzięki niej, z telefonem w ręku, można poznawać największe atrakcje turystyczne naszego regionu. Bezpłatna aplikacja pozwala na bieżąco śledzić ofertę instytucji kultury, wydarzenia kulturalne czy imprezy plenerowe. Korzystając z Play Mazovia! w prosty sposób można zaplanować trasę wycieczki i dowiedzieć się więcej o odwiedzanych miejscach. Dużym ułatwieniem jest brak konieczności rejestrowania. Aplikacja jest dostępna dla wszystkich systemów operacyjnych po polsku i po angielsku. Jedyne wymaganie to aktywne połączenie internetowe oraz GPS.
Przydatne linki:
www.mazowsze.travel
www.mazowieckiszlaktradycji.pl
www.szlak-kulinarny.pl
www.slowroad.pl
www.modanamazowsze.pl
www.dziedzictwomazowsza.pl
www.rokwisly.pl
MAZOWSZE. WEEKEND DWA KROKI STĄD – PROPOZYCJE WYCIECZEK
ŚLADAMI KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH – SPACER PO PŁOCKU
Bogata historia, długa tradycja i piękne zabytki – Płock to jedno z najstarszych miast w Polsce. Prawa miejskie otrzymał w 1237 r., ale już 300 lat wcześniej istniała w tym miejscu osada. Zgodnie z podaniami była ona otoczona palisadą – „płotem” od czego miała powstać nazwa Płock.
Płock to przede wszystkim bogata historia – siedziba książąt mazowieckich, historyczna stolica Mazowsza, stolica Polski (1079-1138) – na każdym kroku odnajdziemy tu ślady dawnych lat.
KATEDRA PŁOCKA
Wędrówkę warto rozpocząć od Wzgórza Tumskiego i położonej na nim bazyliki katedralnej. Początki murowanej świątyni w stylu romańskim datowane są na lata 1130-1144. Kolejne odbudowy zmieniały jej charakter – dodano m.in. renesansową kopułę na skrzyżowaniu nawy i transeptu, która wraz ze strzelistymi wieżami są charakterystycznymi elementami świątyni. Równie interesujące jest wnętrze katedry, a zwłaszcza Kaplica Królewska z czarnym sarkofagiem książąt mazowieckich – Władysława Hermana i jego syna Bolesława Krzywoustego. Koniecznie trzeba zobaczyć także słynne Drzwi Płockie, które znajdują się w przejściu między kruchtą a nawą. Jest to wykonana z brązu kopia romańskiego dzieła z XII w. (oryginał znajduje się w Nowogrodzie Wielkim). To właśnie przez te drzwi do katedry wchodził papież Jan Paweł II podczas pielgrzymki do Polski 7 czerwca 1971 r. Pamiątką tego wydarzenia jest świeca w Kaplicy Królewskiej – dar dla harcerzy oraz znajdujący się przy katedrze pomnik – „Pozdrawiam całe Mazowsze”.
MUZEUM DIECEZJALNE, MAŁACHOWIANKA
Na Wzgórzu Tumskim trzeba zobaczyć również gmach opactwa benedyktyńskiego, które mieści się w dawnym, przebudowanym zamku króla Kazimierza. To siedziba Muzeum Diecezjalnego, które może pochwalić się niezwykłymi eksponatami m.in. Biblią Płocką z XII w., Pontyfikałem Płockim z XII w., relikwiarzami, naczyniami liturgicznymi, monstrancjami itp. Droga wzdłuż skarpy zaprowadzi nas do najstarszej szkoły w Polsce – potocznie zwanej „Małachowianką”, działającej nieprzerwanie od 1180 r. Do dziś zachowało się pochodzące z XIII w. skrzydło szkoły z XV-wieczną gotycką wieżą, w której znajduje się obserwatorium astronomiczne. Idąc dalej ulicą Piekarską, zobaczymy pomnik księcia Bolesława Krzywoustego, który urodził się właśnie w Płocku, tu był pasowany na rycerza, a w płockiej katedrze znajduje się jego grób. Za jego panowania Płock był stolicą Polski. Na Starym Rynku zobaczymy klasycystyczny ratusz z XIX w., z którego wieży o 12.00 i 18.00 rozbrzmiewa hejnał płocki.
MUZEUM MAZOWIECKIE
Ulicą Grodzką dojdziemy do ul. Tumskiej. Tam w secesyjnej kamienicy pod numerem 8 mieści się Muzeum Mazowieckie, które może poszczycić się bogatą kolekcją sztuki secesyjnej i art deco. W budynku obok na trzech piętrach poznać można bogatą 1000-letnią historię Płocka (wystawa „X wieków Płocka”). Tradycja łączy się tu z technologią, a eksponaty sąsiadują z multimediami. Duże wrażenie robi ogromna makieta, która przedstawia Płock z 1800 r.
Warto odwiedzić także dwa inne oddziały Muzeum Mazowieckiego – Spichlerz (przy ul. Kazimierza Wielkiego 11b). Odrestaurowany dzięki funduszom unijnych z RPO WM 2007-2013 zabytkowy budynek z przełomu XVIII i XIX w. prezentuje wystawy przedstawiające kulturę ludową Mazowsza, sztukę Dalekiego Wschodu oraz malarstwo i rzeźbę Bolesława Biegasa. Równie ciekawa może być wizyta w Muzeum Żydów Mazowieckich (ul. Kwiatka 7), które swoją siedzibę ma w budynku dawnej synagogi, tzw. małej, zwanej też „bożnicą”. Wyremontowane także dzięki środkom unijnym muzeum prezentuje historię osadnictwa żydowskiego na ziemiach polskich.
Z CHOPINEM W SANNIKACH
Wszystkich lubiących muzykę poważną zapraszamy do Sannik. Ta położona 30 km od Płocka miejscowość związana jest z młodymi latami Fryderyka Chopina.
To właśnie tu w pięknym klasycystycznym pałacu kompozytor udzielał lekcji gry na fortepianie młodej szlachciance i dawał pierwsze koncerty. Sanniki słyną również z malowniczego parku pełnego lip, grabów, wiązów piramidalnych i miłorzębu japońskiego, zwanego plamą Chopina. W pałacu można zobaczyć fortepian Chopina, posłuchać odbywających się w każdą pierwszą niedzielę miesiąca koncertów chopinowskich, a także wziąć udział w festynach i turniejach rycerskich.
Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina – www.ecasanniki.pl
NA WSI SPRZED STU LAT
40 km na północ od Płocka znajduje się Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. To niezwykłe miejsce, potocznie zwane skansenem, kryje w sobie wiele atrakcji zarówno dla małych, jak i dużych. Zobaczyć tu można mazowiecką wieś sprzed stu lat – rzędówkę. Tworzy ją 10 zagród włościańskich z rejonu Mazowsza północno-zachodniego. Odtworzono również zagrodę z Rębowa z wiatrakiem. Uzupełnieniem całości są zespół karczemny z karczmą z Sochocina, kuźnią z Żuromina i chałupą z Drwał. Zobaczyć można tu zespół dworski wraz z parkiem krajobrazowym oraz zrekonstruowanym budynkiem dworu i oryginalną XVII-w. kaplicą z miejscowości Dębsk. Na terenie skansenu jest również XVIII-wieczny kościół wraz z dzwonnicą z miejscowości Drążdżewo położonej niedaleko Przasnysza.
W każdą niedzielę i święto od maja do końca września odbywają się tu imprezy zatytułowane „Niedziela w skansenie”. Wieś tętni wtedy życiem sprzed stu lat. W zagrodach chłopskich krzątają się gospodarze, a gospodynie piorą na tarze, maglują bieliznę i ubijają masło, którego zwiedzający mogą spróbować z wiejskim chlebem. Podpatrzeć można też plecionkarza wyplatającego kosze z wikliny czy poznać tajniki pracy szewca. Na miedzach i pastwiskach pasą się zwierzęta: konie, krowy, owce, kozy, a po podwórkach biega ptactwo domowe. Wielu wrażeń dostarczy przejażdżka bryczką, z której można podziwiać malowniczą panoramę wsi, czy przejażdżka na koniu.
www.mwmskansen.pl
NOWOCZEŚNIE W SKANSENIE
Sierpecki skansen zaskakuje… nowoczesnością. Od ubiegłego roku wypocząć można w Centrum Kulturalno-Rekreacyjnym. Obiekt wybudowany dzięki środkom unijnym w ramach RPO WM 2007-2013 idealnie harmonizuje z otaczającym go krajobrazem. Swoim wyglądem nawiązuje nie tylko do tradycji, ale również do najnowocześniejszych trendów architektonicznych. Składa się z pięciu części. Trzy z nich to elementy dominujące, z których każdy powstał z innego materiału – od jasnego drewna, przez cegłę w ciepłym beżowym kolorze, aż po ciemny łupek kamienny. Swoim kształtem nawiązują do dawnych wiejskich stodół. Połączenia między nimi, czyli kolejne dwa elementy, ukryte są pod zielonymi tarasami pokrytymi trawą. Dzięki temu obiekty nie wyróżniają się spośród otoczenia – lasu i istniejących zabudowań skansenu.
Do dyspozycji gości jest hotel dla 150 osób wraz z restauracją, zespół basenów oraz obiekty sportowo-rekreacyjne. Skorzystać można z szeregu obiektów sportowych i usługowych m.in. fitness clubu, siłowni, jacuzzi, sauny, sali internetowej, a nawet solarium, salonu fryzjerskiego, kręgielni czy bilarda. Nie zabrakło także sali koncertowej z widownią dla 300 osób.
WENECJA MAZOWSZA
Ceniący aktywny wypoczynek powinni wybrać się do Pułtuska. Mieszczący się w dawnym zamku, rezydencji biskupów płockich – Dom Polonii proponuje turystom wiele atrakcji m.in. romantyczną wyprawę gondolami po rzece Narew. Można także wypożyczyć inny sprzęt wodny – kajaki, łódki, rowery wodne.
Okazji do pływania nie brakuje, bo Pułtusk, dzięki licznym kanałom połączonym z Narwią nazywany jest Wenecją Mazowsza. Skorzystać można też z kortów tenisowych, boiska do siatkówki plażowej czy zagrać w bilard. Najmłodsi wesoło spędzą czas na placu zabaw.
Będąc w Pułtusku, koniecznie trzeba zobaczyć najdłuższy (400 metrów) brukowany rynek w Europie, na który wychodzi się wprost z zamku. Na środku rynku znajduje się ratusz – obecna siedziba władz miasta. Całość otaczają kamieniczki z XVIII i XIX w., w jednej z nich w 1807 r. przez kilka dni po zwycięstwie nad Rosjanami mieszkał Napoleon Bonaparte. Pułtusk jest też jednym z pięciu polskich miast, których nazwy znajdują się na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Gotycko-renesansowa wieża dawnego ratusza jest jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych miasta. Z wysokiej na 30-metrów wieży rozciąga się świetny widok na miasto i malowniczą okolicę.
Najciekawszym zabytkiem Pułtuska jest Kolegiata, którą do godności Bazyliki Mniejszej wyniósł w 1975 r. Ojciec Święty Paweł VI. Pochodzi ona z 1449 r. i od ponad pięciu stuleci jest drugą w hierarchii – po katedrze płockiej – świątynią w diecezji płockiej.
KSIĄŻĘTA I SZLACHCICE – CIEKAWOSTKI O CIECHANOWIE
Ciechanów to jedno z najstarszych miast na Mazowszu. Jego powstanie datuje się na okres przedpiastowski, czyli VII w.
CIECHANOWSKI ZAMEK
Jedną z najważniejszych atrakcji miasta jest położony nad rzeką Łydynią zamek książąt mazowieckich. Początki jego budowy sięgają 1355 r., kiedy Mazowsze było osobnym księstwem pod panowaniem księcia Siemowita III z linii Piastów Mazowieckich. Mazowsze było wtedy narażone na najazdy litewskie, które pustoszyły ziemie księstwa. Dlatego zamek miał służyć przede wszystkim schronieniu ludności miasta, stąd jego wyjątkowa forma przypominająca wczesnośredniowieczne zamki bizantyjskie – prostokąt z jednym budynkiem przy bramie południowej (dla załogi), dwóch wieżach od strony wjazdu i olbrzymim, pustym dziedzińcem.
Największy okres świetności zamku to panowanie księcia Janusza I, syna Siemowita, który po klęsce Krzyżaków pod Grunwaldem w 1410 r. przebudował go na swą rezydencję, stawiając okazały budynek mieszkalny, podnosząc poziom dziedzińca o 1,5 m oraz kładąc ozdobny bruk. Na południe od zamku, na wysokiej skarpie, Janusz I ulokował w 1400 r. nowe miasto Ciechanów z prostokątnym rynkiem, otwartym na okazałą rezydencję książęcą. Po śmierci Janusza II w 1495 r. zamek zaczął się chylić ku upadkowi, a po włączeniu Mazowsza do Korony w 1526 r. całkowicie stracił na swym znaczeniu i pod rządami starostów królewskich powoli popadał w ruinę. Proces rozbudowy zamku rozpoczęto w latach 60. XX-w. Jednak dopiero w ostatnich latach, dzięki funduszom unijnym i wsparciu z budżetu Mazowsza zamek został zrewitalizowany.
Podczas zwiedzania warto obejrzeć wystawę, prezentującą różne rodzaje broni białej i palnej oraz uzbrojenia ochronnego z okresu XIV-XVIII w. Ciekawostką są dwa wydobyte z fosy zamkowej, dobrze zachowane miecze.
Zamek Książąt Mazowieckich – www.zamekwciechanowie.pl
MUZEUM SZLACHTY MAZOWIECKIEJ W CIECHANOWIE
Będąc w Ciechanowie, nie można pominąć Muzeum Szlachty Mazowieckiej, które zgromadziło mapy, fotografie, broń, ordery, meble, tkaniny, szkło i porcelanę, czyli wszystko, co obrazuje życie polskiej szlachty. Muzeum zaprasza na ciekawe wystawy stałe i czasowe. Na ekspozycji „Utracony świat. Ślady rodzin żydowskich do 1942 r.” obejrzeć można przedmioty użytkowe dnia codziennego i odświętne, charakterystyczne tylko w obrządkach narodu żydowskiego. Natomiast wystawa „Dawne rzemiosło wsi mazowieckiej w miniaturze” prezentuje odtworzony obraz dawnej polskiej wsi, z jej zabudową, warsztatami wiejskich rzemieślników, maszynami, pojazdami i narzędziami.
www.muzeumciechanow.pl
ROMANTYZM W OPINOGÓRZE
Niedaleko Ciechanowa (ok. 8 km na wschód) pośród urokliwego parku krajobrazowego, znajduje się malowniczo położone Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Muzeum mieści się w dawnym zespole pałacowym Krasińskich, obejmującym pałac i zameczek.
Neogotycki pałacyk zaprasza na spotkanie z najsłynniejszym z rodu Krasińskich – Zygmuntem. Zobaczyć tu można wczesne wydania książek poety, jego oryginalne listy, a także liczne portrety. Do wypoczynku zachęca park w stylu angielskim, a dobrej muzyki i poezji posłuchać można w wyremontowanej niedawno, dzięki funduszom unijnym w ramach RPO WM 2007-2013 opinogórskiej oranżerii. Nudzić nie będą się najmłodsi, czeka na nich plac zabaw, starsi odpocząć mogą na marmurowej ławeczce, wykonanej w 1832 r. na zamówienie Amelii Załuskiej, pierwszej muzy poety.
Muzeum Romantyzmu w Opinogórze – www.muzeumromantyzmu.pl
PRZEJAŻDŻKA POCIĄGIEM RETRO
Wielką frajdą dla małych i dużych podróżników może być wyprawa do Sochaczewa. Od maja do października można tam odbyć podróż Sochaczewską Kolejką Wąskotorową. To świetna propozycja dla rodzin z dziećmi. Najmłodszych na pewno ucieszy ognisko i pieczenie kiełbasek, starsi na wyprawę mogą zabrać rowery.
Przejażdżka zaczyna się od zwiedzania muzeum i zabytkowych pociągów. W trasę wyruszymy natomiast w wagonach typu 1A, które ciągnie zabytkowa lokomotywa spalinowa Lxd2-342.
Pociąg retro rusza z Sochaczewa w stronę Wilcza Tułowskiego. Przemierzając malownicze pola i lasy, zabytkowy skład dociera na skraj Puszczy Kampinoskiej. To pierwszy przystanek na trasie, podczas którego można wybrać się na spacer po puszczy. Po nim pociąg rusza dalej – do stacji Tułowice, gdzie znajduje się kolejne miejsce odpoczynku – Osada Puszczańska nad kanałem Łasica. Tu dla wszystkich podróżnych organizowane jest ognisko oraz grill. Przystanek trwa dwie godziny, przed wyjazdem warto więc zakupić specjalny koszyk piknikowy z produktami na ognisko lub grilla albo na miejscu skorzystać z oferty lokalnej restauracji. Po południu pociąg wyrusza w podróż powrotną do Sochaczewa.
Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie – www.stacjamuzuem.pl
PANI NA SIEDLCACH
Księżnej Aleksandrze Ogińskiej, ciotecznej siostrze ostatniego króla Polski, Siedlce zawdzięczają swój dynamiczny rozwój w XVIII w. Dzięki zakochanej w mieście księżnej powstały m.in. zachowane do dzisiaj XVIII-wieczny pałac, park w stylu angielsko-chińskim, nazwany na jej cześć „Aleksandrią”, a także symbol miasta – ratusz. Nic dziwnego, że księżną nazywano „Panią na Siedlcach”.
JACEK
Zwiedzanie Siedlec warto rozpocząć od wizyty w budynku dawnego ratusza, jednym z najpiękniejszych w Polsce. Ratuszowy zegar z kurantami każdego dnia wygrywa poloneza „Pożegnanie Ojczyzny”, a na szczycie budynku góruje trzymający kulę ziemską Atlas, nazywany tu „Jackiem”. Księżna Aleksandra Ogińska uwieczniła na nim bowiem swego koniuszego – Jacka.
MUZEUM REGIONALNE W SIEDLCACH
W budynku już od 1928 r., czyli od momentu powstania mieści się siedleckie Muzeum Regionalne. W swoich zbiorach ma ponad 10 tys. obiektów z różnych dziedzin etnografii, historii, fotografii archiwalnej i archeologii, a także sztuki. Zbiory tej ostatniej to głównie malarstwo i grafika XIX i XX w. Muzeum kultywuje w historię i tradycję ziemi siedleckiej i terenów nadbużańskich. Prowadzi lekcje muzealne dla szkół, koncerty, konferencje i sesje naukowe, wykłady, prelekcje, spotkania z historykami oraz osobami związanymi z miastem i regionem.
W ZIEMIAŃSKIM KLIMACIE
Z Siedlec warto udać się do Dąbrowy w gminie Przesmyki. W wyremontowanym, dzięki środkom unijnym w ramach RPO WM 2007-2013 zespole pałacowo-dworskim mieści się Muzeum Ziemiaństwa. Klasycystyczny zabytkowy dwór i oficyna wraz z otaczającym je zabytkowym parkiem, stawem i stuletnim sadem to typowe przykłady architektury dworskiej. We dworze prezentowane są zabytkowe wnętrza ziemiańskie przełomu XIX i XX w. – kancelaria dworska, pokój pani domu, sypialnia, salon, jadalnia, kuchnia i łazienka.
Warto zatrzymać się tu na dłużej, skorzystać z oferty noclegowej i podziwiać piękne krajobrazy – Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu” i Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Dla lubiących aktywny wypoczynek przygotowane są trasy rowerowe, szlaki piesze, kajakowe, konne i ścieżki przyrodnicze. Podążać można śladami C. K. Norwida (pałac w Korczewie – 5 km) i S. Żeromskiego (ruiny dworu w Łysowie – 5 km).
Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie
(oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach) www.muzeumsiedlce.art.pl
EL GRECO W MUZEUM DIECEZJALNYM
W Siedlcach obejrzeć można też jedyny w Polsce obraz słynnego hiszpańskiego malarza El Greco – „Ekstaza Św. Franciszka”. 8 lat temu obraz został odnaleziony przypadkowo na strychu plebanii w Kosowie Lackim. Można go oglądać w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach (obecnie w konserwacji).
Mieści się ono w budynkach Wyższego Seminarium Diecezjalnego. W swoich zbiorach gromadzi obrazy, rzeźby, dokumenty, szaty liturgiczne i sprzęty kościelne. Jest w posiadaniu wielu starodruków, a także portretów nagrobnych, popularnych wśród szlachty polskiej doby sarmatyzmu. Jeden z działów stanowią przedmioty pochodzące z likwidowanych przez Rosjan w XIX w. kościołów unickich: ikony, haftowana „płaszczenica”, modlitewniki. W muzeum zobaczyć można również liczne pamiątki związane z pobytem w Siedlcach papieża Jana Pawła II.
MUZEUM ZBROJOWNIA NA ZAMKU W LIWIE
Niedaleko Siedlec w niewielkiej miejscowości Liw zobaczyć można jeden z najciekawszych zabytków na pograniczu podlasko-mazowieckim. Zamek w Liwie zbudowany został w 1429 r. dla księcia warszawskiego Janusza I Starego. Murowany zamek powstał na sztucznej wyspie wśród bagien rzeki Liwiec, przy ówczesnej granicy księstwa.
Budowę warowni dokończył wnuk księcia Bolesław IV, a rozbudowała księżna Anna Mazowiecka. W latach 1547-1556 zamek należał do królowej Bony Sforzy. Obiekt bardzo ucierpiał podczas najazdów szwedzkich, a podczas II wojny światowej jego ruiny miały zostać rozebrane. Na szczęście zapobiegł temu młody polski archeolog Otto Warpechowski, który przekonał niemieckiego starostę o rzekomym krzyżackim pochodzeniu warowni. Rozpoczęły się prace renowacyjne.
Obecnie zamek jest jednym z największych muzeów broni w Polsce. Prezentuje kolekcję broni białej, palnej i drzewcowej z XV-XX w. oraz duże zbiory malarstwa i grafiki o tematyce batalistycznej. Wystroju wnętrz dopełniają zabytkowe meble i tkaniny.
Zamek jest gospodarzem wielu ciekawych imprez. Jedna z największych – XV Ogólnopolski Turniej Rycerski „O pierścień Księżnej Anny”. Weźmie w nim udział kilkuset rycerzy i dam z Polski oraz zagranicy ubranych w stroje historyczne. Będzie można zobaczyć, jak wyglądało życie na średniowiecznym zamku. Stroje, muzyka, tańce, walki rycerskie, wielka bitwa o zamek, widowiskowy pokaz sztucznych ogni to atrakcje przygotowane przez organizatorów.
OSTROŁĘKA – NA STRAŻY KULTURY KURPIOWSKIEJ
To jedno z pięciu polskich miast, którego nazwa widnieje na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Upamiętniona została w ten sposób zwycięska bitwa wojsk napoleońskich nad rosyjskimi z 1807 r. Ostrołęka to miasto z bogatą historią, a także tradycją. Położone na skraju Puszczy Zielonej jest ostoją kultury i tradycji kurpiowskiej.
Ostrołęka była świadkiem i miejscem wielu bitew i wojen, dlatego nie może pochwalić się licznymi zabytkami. Z tych, które się zachowały, warto odwiedzić – XIV-wieczny kościół farny Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z gotyckim prezbiterium i zakrystią, a także XVII-wieczny barokowy kościół pobernardyński. Na Placu Bema znajduje się klasycystyczny ratusz z 1842 r., dwukrotnie przebudowywany w XX w.
Jednym z ciekawszych zabytków jest kościół św. Wojciecha. To dawna cerkiew prawosławna wybudowana w 1890 r. przez rząd carski dla garnizonu wojskowego w podostrołęckiej wsi Wojciechowice. Dziś wieś znajduje się w granicach miasta, a dawna cerkiew może się pochwalić bogatą historią – służyła protestantom, był w niej magazyn, rzymskokatolicki kościół garnizonowy, a obecnie znajduje się pod opieką księży pallotynów.
Będąc w Ostrołęce, warto przejechać przez most Madalińskiego na Narwi. Projekt wybudowanej 11 lat temu podwieszanej na łuku przeprawy wzorowany był na moście w hiszpańskiej Sewilli.
Ostrołęka to miejsce znane z jednej z ważniejszych bitew powstania listopadowego – 26 maja 1831 r. Bitwa była przegrana, wojska polskie rozgromione, jednak dzięki szarży ppłk. Józefa Bema, późniejszego generała, bohatera Polski i Węgier – oddziały polskie zdołały zrobić odwrót na Warszawę. Wydarzenia upamiętnia Pomnik Mauzoleum utworzony na terenie XIX-wiecznych fortów carskich, jednych z najlepiej zachowanych umocnień obronnych w Polsce.
POMNIK MAUZOLEUM
Zobaczyć tu można sarkofag z prochami poległych powstańców, wystawy multimedialne, kolekcję miniaturowej armii oraz skansen artylerii Królestwa Polskiego. Z jego dachu podziwiać można fort, pole historycznej bitwy, a także panoramę miasta. Pomnik Mauzoleum żołnierzy poległych w bitwie pod Ostrołęką 26 maja 1831 r. to jedyny tego typu obiekt w Polsce, poświęcony jednej z bitew powstania listopadowego. Jego budowa była możliwa dzięki funduszom unijnym w ramach RPO WM 2007-2013. Mauzoleum jest oddziałem Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce.
MUZEUM KULTURY KURPIOWSKIEJ W OSTROŁĘCE
Założone w 1975 r. muzeum mieści się w XIX-wiecznym budynku poczty przy placu Bema. Placówka stoi na straży kultury, tradycji i gwary kurpiowskiej. Zajmuje się także kultywowaniem historii miasta i regionu. W zbiorach muzeum znajduje się 14 tys. eksponatów muzealnych i ponad 7 tys. woluminów w muzealnej bibliotece. Dowiedzieć się tu można wiele o zwyczajach kurpiowskich, ich charakterystycznych kolorowych strojach, a także posłuchać języka – „gadki kurpiowskiej”. Można też wziąć udział w robieniu tradycyjnych wycinanek kurpiowskich. Placówka organizuje lekcje i spotkania muzealne, współorganizuje także rekonstrukcje bitwy pod Ostrołęką okresu powstania listopadowego i wojen napoleońskich.
Muzeum Kultury Kurpiowskiej – www.muzeumostroleka.pl
ZAGRODA KURPIOWSKA
Ok. 20 km na północ od Ostrołęki znajduje się inne ważne miejsce kultywowania tradycji kurpiowskiej – Kadzidło. Warto zajrzeć tam do Zagrody Kurpiowskiej (oddziału Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce). To niewielki skansen, w którym zobaczyć można typową dla Kurpiów zagrodę – siedlisko. Zwykle siedliska położone w odosobnieniu przybierały kształt wydłużonego prostokąta. Układ budynków w zagrodzie był harmonijny: naprzeciwko domu stała stodoła, a po bokach umieszczano z jednej strony spichlerz, z drugiej oborę, zwaną także chlewikiem. Domy kurpiowskie zwrócone były zawsze szczytem do drogi i oddzielone od niej małym ogródkiem kwiatowym lub warzywnym. Nieodłącznym elementem każdej zagrody była studnia z żurawiem. W zagrodzie odbywa się wiele imprez, widowisk, kiermaszy i warsztatów.
MIASTO KAZIMIERZOWSKIE
Bogata historia i industrialny charakter – sprawiają, że Radom to ciekawe miasto. Nie wszyscy wiedzą, że od 1481 r. przez prawie dwa lata Radom miał status nieformalnej stolicy Polski. Tu swoją rezydencję miał królewicz Kazimierz, który z upoważnienia swojego ojca, króla Kazimierza Jagiellończyka pełnił funkcję namiestnika Królestwa Polskiego. To właśnie w Radomiu podczas sejmu w 1505 r. uchwalona została konstytucja Nihil Novi. Wreszcie to właśnie w Radomiu w 25 czerwca 1976 r. odbyła się największa robotnicza akcja protestacyjna w ramach Czerwca 1976. W tym roku miasto obchodzi 40. rocznicę tych wydarzeń.
DAWNE POCZĄTKI
Dzieje Radomia sięgają wczesnego średniowiecza, już ok. VIII w. istniała tu osada, a w II połowie X w. powstał gród warowny, który z czasem stał się grodem kasztelańskim. Dynamiczny rozwój miasta przypada na XIV w. i czasy Kazimierza Wielkiego. Wtedy wzniesiono mury miejskie z basztami obronnymi, bramy wjazdowe, ratusz, kościół oraz zamek. Wszystko to stanowiło tzw. Miasto Kazimierzowskie, dzisiaj to jedna z najstarszych dzielnic Radomia.
LICZNE ZABYTKI
Warto zobaczyć tu m.in. neorenesansowy ratusz, kościół farny, zabytkowe kamieniczki – Dom Gąski i Dom Esterki, w których mieści się Muzeum Sztuki Współczesnej, dawne kolegium pijarów – siedzibę Muzeum im. Jacka Malczewskiego, a także wiele zabytkowych domów z I poł. XIX w. Zwiedzając radomskie stare miasto, nie można pominąć najstarszej świątyni – pochodzącego z XIII w. kościoła św. Wacława, a także radomskiej katedry przy ul. Sienkiewicza. Po trudach zwiedzania odpocząć można w znajdującym się przy katedrze zabytkowym parku miejskim im. Tadeusza Kościuszki. Zobaczyć można m.in. pomniki Tadeusza Kościuszki i Jana Kochanowskiego, a w nowej muszli koncertowej posłuchać dobrej muzyki.
KOLEKCJA MALARSTWA MODERNISTYCZNEGO
Radom może pochwalić się wieloma muzeami i cennymi zbiorami sztuki. W Muzeum im. Jacka Malczewskiego zobaczyć można m.in. duże zbiory malarstwa modernistycznego, a także obrazów radomianina Jacka Malczewskiego – jednego z najznamienitszych przedstawicieli polskiego symbolizmu. Warte uwagi są też wystawy czasowe prezentowane w muzeum. Dzieci zainteresować może wystawa „Z historii zabawek. Wspomnienia z dzieciństwa” – zobaczą na niej zabawki dawne i współczesne pochodzące z różnych kręgów kulturowych – z Polski, Europy i innych krajów świata.
Życie w PRL można przypomnieć sobie, zwiedzając otwartą niedawno wystawę „Radom w PRL-u”. Pokazuje ona rzeczywistość miasta w różnych aspektach życia – politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego w latach 1945-1989.
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu – www.muzeum.edu.pl
SZTUKA WSPÓŁCZESNA W „ELEKTROWNI”
Mieszczące się w budynku elektrowni miejskiej Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” to przykład ciekawej adaptacji dawnych przemysłowych obiektów na potrzeby kulturalne. Stara, ceglana, neogotycka część budynków zachowała swój poprzemysłowy charakter, a na potrzeby wystawiennicze zaadaptowano także wielki, stumetrowy piec. Do starych budynków dobudowano jeden nowoczesny obiekt. Znakiem rozpoznawczym centrum jest artystyczny neon – Cumulus radomski.
Budowa centrum możliwa była dzięki wsparciu z funduszy unijnych w ramach RPO WM 2007-2013. Inwestycja została doceniona w konkursie „Polska Architektura 2014”.Centrum może pochwalić się jednym z największych zbiorów sztuki współczesnej w Polsce – blisko 5 tys. eksponatów.
NA RADOMSKIEJ WSI
W dawne czasy przenieść się możemy, odwiedzając Muzeum Wsi Radomskiej. Znajdziemy w nim rekonstrukcję XIX-wiecznej radomskiej wsi – dwory szlacheckie ze spichlerzami, kurnikami, czworakami i kuźnią, zagrody chłopskie oraz kościół z unikatowymi malowidłami i dzwonnicą zbudowaną bez użycia gwoździ. Jednak znakiem rozpoznawczym skansenu jest największa w Polsce kolekcja wiatraków i uli.
Dzięki wsparciu z funduszy unijnych w ramach RPO WM 2007-2013 oraz budżetu Mazowsza muzeum wzbogaciło się o kolejne eksponaty i trasę turystyczną – „Zdarzyło się kiedyś nad wodą”. Wzdłuż rzeki Kosówki, płynącej przez teren skansenu ustawione zostały młyny, tartak oraz zagroda z Solca nad Wisłą. Powstał również kompleks budynków obsługujących turystów: kasa biletowa i amfiteatr oraz ośrodek edukacji muzealnej.
Skansen tętni życiem. Odbywają się w nim liczne imprezy tematyczne, podczas których zobaczyć można jak wyglądało życie na dawnej radomskiej wsi. W tym roku muzeum zaangażowało się w organizację Światowych Dni Młodzieży – 23 lipca odbędzie się impreza „Posmakuj Polski”, podczas której goście będą mogli zapoznać się z naszymi tradycjami, religijnością, folklorem i historią.
Muzeum Wsi Radomskiej – www.muzeum-radom.pl
U GOMBROWICZA WE WSOLI
Wszystkich, którzy chcieliby zobaczyć, gdzie Witold Gombrowicz napisał „Pamiętnik z okresu dojrzewania” oraz fragmenty słynnej powieści „Ferdydurke” powinni zajrzeć do podradomskiej Wsoli. Tam, w zabytkowym pałacyku, w którym w pierwszej połowie XX w. mieszkał brat pisarza – Jerzy Gombrowicz mieści się Muzeum Witolda Gombrowicza, prezentujące pamiątki po pisarzu. Gombrowicz przyjeżdżał do Wsoli wielokrotnie, ostatni raz w 1939 r., niedługo przed wybuchem II wojny światowej.
Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli
(oddział Muzeum Literatury w Warszawie) www.muzeumgombrowicza.pl
SIĄDŹ POD LIPĄ
Niecałą godzinę drogi od Radomia, w Czarnolesie znajduje się Muzeum Jana Kochanowskiego. Jego historia związana jest z książęcą rodziną Jabłonowskich z Wołynia, która w połowie XIX w. kupiła Czarnolas z myślą o gromadzeniu pamiątek po Janie Kochanowskim.
Muzeum funkcjonuje w XIX-wiecznym dworku rodziny Jabłonowskich, który powstał niemal w tym samym miejscu, w którym stał dawny dwór Kochanowskich. Otoczony jest pięknym parkiem krajobrazowym ze stawami. Odnaleźć tam można symboliczny sarkofag córki poety – Urszuli, a w miejscu, w którym rosła słynna czarnoleska lipa leży dziś tajemniczy głaz. Wystarczy na nim przysiąść, aby tak, jak poeta pod lipą, odnaleźć natchnienie.
Dworek zaaranżowany jest na styl renesansowy, a w każdej kolejnej sali poznać można kolejne etapy życia Jana Kochanowskiego – edukacja, pobyt na dworze królewskim, okres czarnoleski – ziemianin i głowa rodziny oraz działalność publiczna.
Super artykuł!!