Grzybicze zapalenie gardła po chemioterapii

Grzybicze zapalenie gardła może być jednym z częstszych powikłań leczenia nowotworowego. Układ odpornościowy chorego jest bardzo osłabiony i narażony na infekcje. Oprócz tego powikłania w jamie ustnej mogą być skutkiem samego leczenia czy wykonywanych zabiegów. Chemioterapia może mieć niekorzystny wpływ na stan jamy ustnej osoby chorej. Czym spowodowana jest grzybica gardła? Jak wygląda leczenie kandydozy?

Grzybicze zapalenie gardła – przyczyny

Grzybicze zapalenie gardła występuje często u chorych w trakcie chemioterapii, ponieważ osoby o obniżonej odporności są bardziej podatne na infekcje grzybicze¹. Przyczyną grzybicy gardła są najczęściej drożdżaki Candida albicans, ale również Candida glabrata oraz Candida tropicalis². Kandydoza gardła może występować częściej u osób^1,2:

• przyjmujących leki immunosupresyjne,
• przyjmujących długotrwale sterydy,
• stosujących przewlekle antybiotyki,
• niedożywionych,
• palących papierosy,
• chorych na cukrzycę oraz inne choroby przebiegające z zaburzeniem odporności.

Leczenie nowotworowe, takie jak chemioterapia, może powodować wiele skutków ubocznych w obrębie jamy ustnej i gruczołów ślinowych, co może wpływać na żucie i przełykanie. Z tego powodu tak ważna jest odpowiednia profilaktyka i regularne wizyty u dentysty.

Chemioterapia a zdrowie jamy ustnej

Chemioterapeutyki wpływają na spowolnienie lub zatrzymanie wzrostu komórek szybko rosnących. Należą do nich nie tylko komórki nowotworowe, ale także zdrowe komórki, na przykład jamy ustnej. Może to wpływać na zdolności komórek jamy ustnej do naprawy w przypadku powstania uszkodzeń. Skutkuje to powstawaniem owrzodzeń³. Oprócz tego chemioterapia może skutkować³:

• bólem ust i dziąseł,
• pieczeniem języka,
• zmianami smaku,
• krwawieniami z dziąseł.

Oprócz tego chemioterapia wpływa na ogólne osłabienie odporności, co powoduje zwiększoną podatność na infekcje, takie jak grzybicze zapalenie gardła. Większość powikłań w jamie ustnej ustępuje po zakończeniu chemioterapii³.

Grzybica gardła – objawy

Kandydoza gardła może przyjmować kilka różnych postaci. U pacjentów onkologicznych najczęściej występują⁴:

• kandydoza rzekomobłoniasta – jej objawy to charakterystyczne pleśniawki o białawej barwie, które odchodzą pod lekkim naciskiem, pozostawiając zaczerwienione plamy na błonie śluzowej,
• kandydoza rumieniowa – objawia się występowaniem intensywnie czerwonych obszarów zapalnych na błonie śluzowej jamy ustnej, często może się również objawiać uczuciem pieczenia w jamie ustnej.

Zapalenie grzybicze gardła może mieć znaczący wpływ na leczenie pacjentów onkologicznych, którzy zmagają się z szeregiem objawów, przez które często są niedożywieni. Infekcja grzybicza gardła może potęgować niechęć do jedzenia, a tym samym nasilać niedożywienie, co może prowadzić do gorszego rokowania⁴.

Ogólne objawy grzybiczego zapalenia gardła to biały nalot na języku i błonie śluzowej jamy ustnej oraz nieprzyjemny zapach z ust. Oprócz tego pacjenci mogą odczuwać pieczenie oraz ból, którym towarzyszy także pękanie kącików ust¹.

Profilaktyka infekcji jamy ustnej podczas chemioterapii

Zaleca się, aby przed rozpoczęciem chemioterapii udać się do dentysty, by wyleczyć toczące się infekcje. Grzybicze zapalenie gardła występuje często w przypadku braku odpowiedniej higieny, dlatego warto³:

• myć i nitkować zęby minimum 2 razy dziennie,
• używać szczoteczki z miękkim włosiem, aby nie uszkodzić błony śluzowej jamy ustnej,
• stosować płyny do płukania jamy ustnej.

W celu unikania podrażnień warto zrezygnować z potraw gorących, kwaśnych, ostrych oraz produktów, które mogą wywoływać mechaniczne uszkodzenia. Należy również ograniczyć spożycie cukru, który stanowi pożywkę dla bakterii. Dieta powinna być zbilansowana i bogata we wszystkie niezbędne witaminy i składniki mineralne. Warto dbać o odpowiednie spożycie witaminy D³.

Grzybicze zapalenie gardła – leczenie

Grzybicze zapalenie gardła zazwyczaj diagnozowane jest na podstawie obecności białego nalotu na migdałkach oraz posiewu mikologicznego wymazu z gardła⁵. W leczeniu stosuje się środki przeciwgrzybicze oraz grzybobójcze, a także preparaty o działaniu antyseptycznym⁶. Infekcja grzybicza gardła może być leczona za pomocą środków hamujących rozwój grzybów, takich jak Chlorchinaldin⁷.

Bibliografia:

1. Takakura N., Sato Y., Ishibashi H., et al., A novel murine model of oral candidiasis with local symptoms characteristic of oral thrush. Microbiol Immunol. 2003;47(5):321-326.
2. Baumgardner D. J., Oral Fungal Microbiota: To Thrush and Beyond. J Patient Cent Res Rev. 2019;6(4):252-261.
3. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/dental-and-oral-health [dostęp 2019.12.2021].
4. Lalla R. V., Latortue M. C., Hong C. H., et al. A systematic review of oral fungal infections in patients receiving cancer therapy. Support Care Cancer. 2010;18(8):985-992.
5. Staniszewska M., Bondaryk M., Kowalska M., et al., Patogeneza i leczenie zakażeń Candida spp. Postępy Mikrobiologii. 2014;53(3):229–240.
6. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J., Kandydoza jamy ustnej. Gerontologia Polska 2006; 14(4): 160–164.
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Chlorchinaldin [dostęp: 19.12.2021].