Mokry kaszel u dziecka – 10 ważnych rzeczy

Kaszel mokry pojawia się najczęściej w wyniku zakażenia dróg oddechowych. Drobnoustroje przyczyniają się do zwiększenia produkcji wydzieliny, a jej zaleganie wywołuje odruch kaszlowy. Jednak bez względu na bezpośrednie przyczyny, mokry kaszel u dziecka męczy małego pacjenta i niepokoi jego rodziców. O czym warto pamiętać, kiedy dziecko kaszle?

Kaszel – przyczyny i rodzaje

Kaszel jest mechanizmem obronnym, służącym oczyszczeniu układu oddechowego z czynników drażniących, z którymi nie radzi sobie układ rzęskowy. Pobudzenie receptorów nerwów czuciowych nerwu błędnego przez bakterie, wirusy lub inne substancje drażniące doprowadza do skurczu przepony, mięśni międzyżebrowych i krtani oraz głębokiego wdechu i wydechu przy zamkniętej głośni. Spowodowany tym wzrost ciśnienia wewnątrz dróg oddechowych powoduje gwałtowne otwarcie głośni i wyrzut powietrza razem z czynnikami drażniącymi¹.

Klasyfikacji kaszlu najczęściej dokonuje się, uwzględniając dwa główne kryteria: czas trwania i rodzaj.

1. Czas trwania kaszlu:

• ostry (poniżej 3. tygodni);
• podostry (3–8 tygodni);
• przewlekły (powyżej 8. tygodni).

2. Rodzaj kaszlu:

• suchy;
• mokry (produktywny, związany z odkrztuszaniem wydzieliny).

Dodatkowym kryterium pomocnym w ustalaniu przyczyn występowania mokrego kaszlu u dziecka może być typ wydzieliny. Ocena odkrztuszanej wydzieliny (kolor, konsystencja, zapach, obecność krwi) nie umożliwia zdiagnozowania choroby, może jedynie wskazać pediatrze kierunek dalszej diagnostyki¹.

Mokry kaszel u dziecka – o czym warto pamiętać?

Kaszel u dziecka jest, zaraz po katarze, najczęstszą przyczyną wizyty u pediatry². Jednak nie ma powodu, żeby konsultować ze specjalistą pojawienie się każdego mokrego kaszlu u dziecka. Wyjątek stanowią noworodki, u których taki rodzaj kaszlu może być objawem chorób genetycznych (np. mukowiscydozy) lub wad wrodzonych (np. przetoki tchawiczo-przełykowej)¹. Najczęściej mokry kaszel u dziecka jest objawem infekcji wirusowej i choć zawsze wymaga obserwacji opiekuna, nie wiąże się z koniecznością podawania leków na receptę, a jedynie zastosowania kilku zasad i/lub środków łagodzących jego objawy.

10 ważnych rzeczy, o których warto pamiętać przy mokrym kaszlu u dziecka ⁴

1. Odpowiednie nawodnienie – wspomaga rozrzedzenie wydzieliny i ułatwia odkrztuszanie. Podanie wody z miodem i cytryną, herbaty lipowej lub soku malinowego rozgrzewa, wzmacnia i poprawia samopoczucie.
2. Stosowanie nebulizacji – zastosowanie w nebulizatorze roztworu soli fizjologicznej przyspiesza oczyszczanie dróg oddechowych.
3. Inhalacje – aromaterapia z użyciem odpowiednich olejków eterycznych przyczynia się do ułatwienia oddychania, odkrztuszania i wspomaga układ immunologiczny. Można również zastosować maści ułatwiające oddychanie.
4. Spacery – jeśli dziecko nie gorączkuje, powinno wychodzić na spacery. Ruch na świeżym powietrzu umożliwia wentylację układu oddechowego i odpowiednie dotlenienie organizmu.
5. Wietrzenie – umożliwia oczyszczenie i nawilżenie powietrza w mieszkaniu.
6. Oklepywanie pleców – zawsze po nocy i nebulizacji warto przez parę minut oklepywać plecy dziecka. Czynność ta, polegająca na opukiwaniu pleców dłonią złożoną w łódeczkę, przyczynia się do odklejania wydzieliny i oczyszczania dróg oddechowych.
7. Głowa powyżej linii tułowia – przy układaniu dziecka do snu warto pamiętać o tym, aby głowa znajdowała się powyżej linii tułowia. W przypadku mniejszych dzieci można podłożyć coś pod materac albo nogi łóżka, u dzieci starszych wystarczy wyższa poduszka.
8. Naturalne metody lecznicze – początkowo warto spróbować zastosować naturalne metody, takie jak np. syrop z cebuli i czosnku, miód, herbata lipowa, które oprócz wspomagania procesów oczyszczania dróg oddechowych, wspomagają układ odpornościowy.
9. Skuteczne syropy, krople i leki bez recepty – w przypadku dokuczliwego kaszlu warto zastosować krople dla dzieci np. Deflegmin Baby, które wspomogą odkrztuszanie. Mając do czynienia z tym rodzajem kaszlu, najczęściej stosuje się też syropy wykrztuśne dla dzieci i/lub leki mukolityczne, które mają za zadanie rozrzedzenie wydzieliny i zmniejszenie jej lepkości, co ułatwia oczyszczenie dróg oddechowych³.
10. Obserwacja – kaszel mokry u dzieci nie musi wynikać z poważnej choroby, jednak nie można samodzielnie wykluczyć takiej możliwości, dlatego istotne jest obserwowanie dziecka. W przypadku przedłużającego się kaszlu lub zaostrzenia jego objawów konieczna jest wizyta u pediatry.

Bibliografia:

1. Wawrzuta D., Kuchar E., Kaszel produktywny u dzieci, Termedia 1/2021 vol.7
2. Begic E., Begic Z., Dobraca A., Hasanbegovic E., Productive cough in children and adolescents – view from primary health care system. 66-68 (2017).
3. Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ – Lekarz POZ – Termedia (2021)
4. How to treat a cough in toddlers at home (dostęp 20.01.2022)