Możliwość żądania od dłużnika zapłaty ustawowych odsetek za czas opóźnienia pełni funkcję odszkodowania mającego swoje źródło w opóźnieniu podmiotu zobowiązanego do spełniania świadczenia.
Zgodnie z tezą Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 22 października 2019 r., II SA/Ke604/19: „Odsetki za opóźnienie należą się wierzycielowi w każdym przypadku nieterminowego spełnienia świadczenia. Dla powstania roszczenia o odsetki nie ma w związku z tym znaczenia przyczyna niezachowania terminu przez dłużnika”.
Prawną podstawą ich dochodzenia jest art. 481 kodeksu cywilnego, który w § 1 wprost stanowi, iż wobec dłużnika, który opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel żądać może odsetek za czas opóźnienia- chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby stan ten był następstwem okoliczności, za której dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (tj. stan niezawiniony).
Wobec powyższego przyjąć należy, iż opóźnienie w wykonaniu świadczenia pieniężnego zawsze wiąże się ze szkodą po stronie osoby będącej wierzycielem.
Zatem, jeżeli nasz dłużnika miał zapłacić określoną kwotę do dnia (przykładowo) 17 stycznia 2020 r. – czemu uchybił, wówczas powstaje uprawnienie do dochodzenia oprócz głównej sumy „dłużnej”, zapłaty ustawowych odsetek za opóźnienie, które zyskuje prymat wymagalności w dniu następnym po upływie terminie do spełnienia świadczenia pierwotnego tj. w dniu 18 stycznia 2020 r. Dobrodziejstwo dochodzenia roszczenia odsetkowego powstaje jedynie w sytuacji gdy dłużnik nie wykonuje terminowo zobowiązania pieniężanego.
Dobrem chronionym, wynikającym z art. 481 kodeksu cywilnego jest sytuacja majątkowa wierzyciela, który wobec bierności dłużnika zostaje narażony na pozbawienie płynności finansowej.
Perspektywa realizacji roszczeń odsetkowych ma celu motywować dłużników oraz wzmacniać ugruntowaną zasadę „pacta sunt servanda” (umów należy dotrzymywać). Natomiast zasądzanie przez Sądy ustawowych odsetek za stan opóźnienia ma za zadanie represjonować dłużników, którzy obowiązani są takie świadczenie spełnić – niezależnie od ich zawinienia i okoliczności po stronie wierzyciela.
Wobec dochodzonego roszczenia o zapłatę ustawowych odsetek za czas opóźnienia, ustawodawca nie przyznał dłużnikowi możliwości obrony poprzez wykazywanie okoliczności niezawinienia w uchybieniu terminu zapłaty. Opisywany fakt przyjął za własny Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 1999 r. III CKN 196/98, określając reżim odpowiedzialności dłużników, wynikający z naruszenia terminowości w regulowaniu zobowiązań pieniężnych – jako wysoce surowy, przejawiający cechy odpowiedzialności absolutnej.
Adw. Barbara Pogorzelska
509-405-632
